UWAGA! OD 1 CZERWCA 2025 ROKU ZMIANY W ZATRUDNIANIU CUDZOZIEMCÓW.
Kancelaria Prawna Viggen informuje, iż z dniem 1 czerwca 2025 r. weszły w życie istotne zmiany w zasadach dotyczących zatrudniania cudzoziemców. Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – po tym, jak została opublikowana w „Dzienniku Ustaw” (z 12 maja, poz. 621) – już od 1 czerwca 2025 r. zastąpi dotychczas stosowaną w tym zakresie ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nowe przepisy mają na celu dostosowanie rynku pracy do rosnącej liczby obcokrajowców poszukujących zatrudnienia oraz zapewnienie lepszej ochrony praw pracowników.
Zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem opisującym najważniejsze zmiany dotyczące zasad i procedur zatrudniania cudzoziemców od 1 czerwca 2025 roku.
W pierwszej kolejności warto wskazać, że ustawa z 20 marca 2025 roku, nie ma zastosowania m.in. w przypadku powierzania pracy:
- obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
- obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy są beneficjentami umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej (art. 10 ust. 1 lit. b oraz d umowy),
- wolontariuszom wykonującym świadczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Ustawa co do zasady nie zmienia systemu dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy. Dokumenty pozwalające pracować w Polsce, czyli zezwolenie na pracę, zezwolenie na pracę sezonową oraz oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi pozostają niezmienione. Będą jednak inne zasady kontroli pracy cudzoziemców i wyższe kary w razie naruszeń. Nie będzie też testu rynku pracy.
Zgodnie z ustawą, całe postępowanie w sprawie zatrudnienia cudzoziemca ma docelowo odbywać się w formie elektronicznej – od złożenia wniosku aż do wydania i przekazania decyzji. Wszelkie pisma i dokumenty mają być sporządzane wyłącznie w formie elektronicznej. Przejście z formy papierowej na elektroniczną powinno usprawnić i odformalizować procedurę. Zmiana ta nie zostanie jednak wdrożona natychmiast, bowiem ustawa zakłada 2-letni okres przejściowy, w czasie którego organy mają przygotować się na wdrożenie odpowiednich systemów informatycznych.
Po wejściu w życie ustawy podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi, któremu wydane zostanie zezwolenie na pracę (lub praca zostanie powierzona na podstawie oświadczenia) będzie zobowiązany przekazać kopię umowy zawartej z cudzoziemcem do organu – z wykorzystaniem specjalnie dedykowanego systemu informatycznego.
Ponadto podmiot, który zarejestrował oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy będzie musiał poinformować organ, iż cudzoziemiec nie podjął pracy lub zakończył ją przed datą określoną w oświadczenia. Dokument zostanie unieważniony z mocy prawa.
Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi będzie też musiał przechowywać kopię takiego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca oraz przez okres 2 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek prawny będący podstawą zatrudnienia cudzoziemca uległ rozwiązaniu lub wygasł, chyba że odrębne przepisy przewidują dłuższy okres przechowywania dokumentacji dotyczącej zatrudnienia (art. 4 ustawy).
Zgodnie z przepisami ograniczone zostaną możliwości zatrudniania cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie niektórych tytułów pobytu, takich jak pobyt w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół, nauki w innej formie niż studia, leczenia, wizy wydanej przez inny kraj Strefy Schengen czy na podstawie ruchu bezwizowego.
W art. 2 pkt 2 ustawy doprecyzowano i uporządkowano definicję nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi. Przyjęto, że oznacza to powierzenie pracy cudzoziemcowi:
- który nielegalnie przebywa na terytorium RP lub
- którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy, lub
- bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń, jeżeli są wymagane, lub
- na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu o powierzeniu pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń, lub
- na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę, o którym mowa w odpowiednich przepisach ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
- bez zawarcia umowy w formie pisemnej.
Nowe przepisy mają na celu uszczelnienie procedur zatrudniania cudzoziemców oraz dostosowanie regulacji do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Za nieprzestrzeganie nowych przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców w 2025 roku przewidziane są sankcje. Zawarte w ustawie przepisy karne, określające wykroczenia związane z naruszeniem niektórych przepisów ustawy, w znacznym stopniu bazują na przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W nowej ustawie podwyższono jednak wymiar kary za poszczególne wykroczenia (przewidziane w rozdziale 9) w celu zapewnienia ich odstraszającego charakteru oraz skuteczności egzekwowania określonych w ustawie obowiązków. Maksymalny wymiar kary grzywny po zmianach to 50 000 zł.
Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy osoba odpowiedzialna za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi podlegać będzie karze grzywny od 3000 zł do 50 000 zł (dotychczas od 1000 zł do 30 000 zł). W przypadku czynów zabronionych z art. 84 ust. 3 i 5, które dotyczą działań podejmowanych z premedytacją, ustawa przewiduje wyższą karę grzywny – w kwocie od 6000 zł do 50 000 zł (dotychczas od 3000 zł do 30 000 zł). Taki sam wymiar kary został przewidziany dla wykroczenia polegającego na żądaniu od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do pracy (art. 84 ust. 4).
Cudzoziemiec poniesie karę za nielegalne wykonywanie pracy w kwocie nie niższej niż 1000 zł. W tym przypadku podniesiono jedynie dolną granicę grzywny, górna – w związku z treścią art. 24 § 1 Kodeksu wykroczeń – będzie nadal wynosić 5000 zł.
Co ważne, kara grzywny za część wykroczeń będzie wymierzana proporcjonalnie do liczby cudzoziemców, którym powierzono pracę z naruszeniem przepisów. Nowe rozwiązanie ma zwiększyć dolegliwość kary dla podmiotów, które powierzają nielegalnie pracę wielu cudzoziemcom, w szczególności opierających swoją działalność gospodarczą na nielegalnej pracy cudzoziemców.
Ustawa wprowadza ponadto ważną zmianę w art. 96 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Na jej mocy inspektorzy pracy uzyskają uprawnienie do nakładania w postępowaniu mandatowym – w sprawach o czyny określone w art. 84 ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP – grzywny w wysokości do 10 000 zł.
Ustawa rozszerza również uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy i Straży Granicznej. Organy będą mogły przeprowadzić kontrole bez uprzedniej zapowiedzi. Obecnie musiały one uprzedzić podmiot o kontroli z przynajmniej 7-dniowym wyprzedzeniem.
Nowe przepisy wprowadzają uproszczone procedury legalizacji pracy cudzoziemców. Dotychczasowe regulacje wymagały w większości przypadków przeprowadzenia badania lokalnego rynku pracy, w celu potwierdzenia, że w bazie osób bezrobotnych nie ma obywateli RP, którzy spełniają wymagania na dane stanowisko pracy.
Wprowadzane regulacje likwidują obowiązek testu rynku pracy w związku z czym uzyskanie zezwolenia na pracę będzie w większości przypadków znacznie uproszczone. Ograniczy to listę wymaganych dokumentów oraz czas wymagany na uzyskanie zezwolenia na pracę. Natomiast w miejsce procedury badania rynku pracy nowe przepisy przewidują, że powstanie lista zawodów deficytowych. W tych przypadkach urzędy nie będą mogły wydać zezwolenia na pracę w celu ochrony polskich pracowników.
Na zakres listy w poszczególnych powiatach ma mieć wpływ stopa bezrobocia oraz wzrost liczby osób objętych zwolnieniami grupowymi. Wprowadzenie listy zawodów chronionych jest odpowiedzią na nieefektywną procedurę badania lokalnego rynku pracy, ale również zmiany na rynku oraz coraz częściej występujące zwolnienia grupowe.
Opracowała
Karolina Grzelec – Kierownik Działu Silnik Prawny
Kancelaria Prawna Viggen Sp. j.
