Wszystko, co musisz wiedzieć o Certyfikacie Kompetencji Zawodowych

Certyfikat Kompetencji Zawodowych jest to dokument potwierdzający kwalifikacje, wiedzę i umiejętności niezbędne do prowadzenia przedsiębiorstwa w branży transportowej. Posiadanie takiego certyfikatu wynika z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1071/2009 oraz ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. Zgodnie z wytycznymi Parlamentu Europejskiego, obowiązującymi od grudnia 2011 roku co najmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem transportowym powinna posiadać taki certyfikat.

Przedsiębiorcy wykonujący zawód przewoźnika drogowego muszą posiadać wymagane kompetencje zawodowe, co w praktyce oznacza konieczność wyznaczenia przynajmniej jednej osoby fizycznej – zarządzającego transportem, która legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych, cieszy się dobrą reputacją, w sposób rzeczywisty i ciągły zarządza operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa, ma rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem, polegający na przykład na tym, że jest jego pracownikiem, dyrektorem, właścicielem lub udziałowcem lub nim zarządza lub, jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, jest tą właśnie osobą oraz posiada miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty.

Z tego wynika, że przedsiębiorca ma dwa rozwiązania do wyboru. Uzyskać własny certyfikat lub zatrudnić osobę, która w przepisach nazwana jest Zarządzającym Transportem. Nawiązanie współpracy z osobą posiadającą Certyfikat Kompetencji Zawodowych może powstać poprzez zatrudnienie na umowie o pracę bądź przez nawiązanie umowy cywilnoprawnej.

Certyfikat Kompetencji Zawodowych jest obowiązkowy dla przedsiębiorstw realizujących:

• zarobkowy przewóz rzeczy pojazdami, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 t.;
• międzynarodowy, zarobkowy przewóz rzeczy pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 2,5 t.;
• zarobkowy przewóz osób pojazdami konstrukcyjnie przeznaczonymi do przewozu powyżej 9 osób łącznie z kierowcą.

Do 2011 roku wymagane były różne certyfikaty kwalifikacji zawodowych, w zależności od rodzaju wykonywanego transportu drogowego. Obowiązywał podział na 4 kategorie certyfikatów na transport drogowy, a mianowicie:

• certyfikat dla krajowego transportu drogowego osób;
• certyfikat dla krajowego transportu drogowego rzeczy;
• certyfikat dla międzynarodowego transportu drogowego osób;
• certyfikat dla międzynarodowego transportu drogowego rzeczy.

Obecnie wszystkie poprzednie certyfikaty zastąpił jeden, który jest znany jako Unijny Certyfikat przewozu rzeczy i osób. Jest to jeden certyfikat, który jest ważny na terenie całej Unii Europejskiej.

Certyfikat Unijny dla Przewoźnika Drogowego jest wymagany dla przedsiębiorców, którzy zajmują się zawodowo transportem drogowym towarów lub osób na terenie Unii Europejskiej.

Aby uzyskać certyfikat kompetencji zawodowych należy zdać egzamin sprawdzający. Egzamin organizowany jest w całej Polsce kilka razy w miesiącu przez Instytut Transportu Samochodowego. Składa się z części testowej i praktycznej.

Zdany egzamin jest podstawą uzyskania certyfikatu kompetencji zawodowych, potwierdzającego wymagane kwalifikacje, a posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym jest niezbędne do uzyskania przez przedsiębiorcę zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Zezwolenie to upoważnia przedsiębiorcę do wykonywania krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób lub rzeczy oraz jest niezbędne do uzyskania licencji wspólnotowej, wymaganej do realizowania transportu międzynarodowego.

Istnieją również zwolnienia z egzaminu i dotyczą one osób wymienionych w art. 38a ustawy i transporcie drogowym:

„Art. 38a. 1. Osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwem ukończenia studiów podyplomowych, których program obejmuje cały zakres zagadnień, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, zwolnione są z egzaminu pisemnego, o którym mowa w art. 37 egzamin na certyfikat kompetencji zawodowych.

2. Osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwem ukończenia studiów podyplomowych, których program obejmuje część zagadnień, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, zwolnione są z części egzaminu pisemnego, o którym mowa w art. 37 egzamin na certyfikat kompetencji zawodowych, w zakresie dziedzin objętych programem studiów.
3. Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią zwolnienia w rozumieniu art. 8 ust. 7 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009.
4. Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 2, dokonuje jednostka określona w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 39 rozporządzenie w sprawie egzaminów na certyfikat kompetencji zawodowych ust. 1 pkt 1. „

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r., wchodzące w skład tzw. Pakietu Mobilności, wprowadziło zmianę do Rozporządzenia 1071/2009, zgodnie z którą państwa członkowskie mogły podjąć decyzję o zwolnieniu z egzaminu osoby, która wykaże, że przed dniem 20 sierpnia 2020 r. nieprzerwanie przez okres 10 lat zarządzała przedsiębiorstwem zajmującym się przewozem drogowym rzeczy wyłącznie z wykorzystaniem pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony. Polska dostosowując przepisy krajowe do przepisów Unii Europejskiej, nie przewidziała jednak zwolnienia tych osób z egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych.

Dodatkowo aby uzyskać Certyfikat Unijny dla Przewoźnika Drogowego, przedsiębiorca musi spełnić określone wymagania prawne. Główne kryteria, które muszą zostać spełnione, to:

• posiadanie kwalifikacji zawodowych, potwierdzone ukończeniem szkolenia i zdaniem egzaminu na Certyfikat Kompetencji Zawodowych w zakresie transportu drogowego;
• posiadanie odpowiednich zdolności finansowych i dobrej reputacji niezbędnych do prowadzenia działalności transportowej;
• posiadanie siedziby przedsiębiorstwa w jednym z państw członkowskich;
• posiadanie wymaganego sprzętu, w tym floty pojazdów, które spełniają określone wymagania techniczne.

Jeśli przedsiębiorca spełni powyższe wymagania, może złożyć wniosek o przyznanie Unijnego Certyfikatu Kompetencji Zawodowych dla przewoźnika drogowego, we właściwym organie wyznaczonym przez kraj, w którym ma swoją siedzibę.

Poniżej przedstawiam niektóre z zalet posiadania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych:

1. Spełnienie wymagań wskazanych przepisami prawnymi, mianowicie:
2. przepisy wymagają, aby przewoźnik, na którego terenie ma miejsce załadunek lub rozładunek towaru, miał własny certyfikat kompetencji zawodowych.
3. jest on również niezbędny do wykonywania działalności przewozowej w zakresie transportu drogowego.
4. Certyfikat Kompetencji Zawodowych jest ważny w każdym z państw członkowskich UE i jest dowodem spełnienia przez przedsiębiorcę określonych wymagań prawnych związanych z wykonywaniem transportu drogowego.
5. Zapewnienie konkurencyjności na ryku transportowym.

Posiadanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych może zwiększyć konkurencyjność firmy na rynku transportowym. Potencjalni klienci firm transportowych zwracają uwagę na to, czy przewoźnik posiada Certyfikat Kompetencji Zawodowych. Dzięki temu firma może być bardziej wiarygodna, przyciągać więcej klientów i zwiększać swoją pozycję na rynku;

3. Większe zaufanie wśród klientów.

Posiadanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych pomoże również zwiększyć zaufanie już istniejących klientów firmy. Dzięki certyfikatowi mają oni pewność, że kierowcy, którym powierzają ładunki, są odpowiednio przeszkoleni i posiadają odpowiednie kwalifikacje.

4. Zwiększenie zasięgu działalności.

Przedsiębiorstwo posiadające certyfikat, może wykonywać przewozy dla innych firm, co zwiększa jej zasięg działalności.

5. Uniknięcie kar podczas kontroli.

Posiadanie certyfikatu znacznie zmniejsza ryzyko nałożenia mandatów przez organy kontrolne za nieprzestrzeganie przepisów prawa dotyczących transportu. Certyfikat potwierdza, że firma prowadzi swoją działalność zgodnie z obowiązującymi normami i wymaganiami, a kierowcy posiadają odpowiednie kwalifikacje.

6. Zwiększenie bezpieczeństwa dla ruchu drogowego.

Wymóg posiadania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa nie tylko w firmie, ale i na drogach. Kierowcy, którzy zdobyli certyfikat, mają odpowiednie umiejętności i wiedzę, co pozwala na zapewnienie bezpiecznej jazdy i minimalizowanie ryzyka wypadków drogowych.

Posiadanie własnego certyfikatu daje firmom przeważającą kontrolę nad działalnością transportową i zapewnia większe bezpieczeństwo pod kątem prawnym. Firma z własnym Certyfikatem Kompetencji może zapewnić swoim kierowcom regularne szkolenia, monitorować ich czas pracy i przestrzeganie przepisów prawa dotyczących transportu.

Z kolei korzystanie z certyfikatu wypożyczonego lub wynajętego od innej firmy, może powodować wiele problemów, takich jak:

• brak kontroli nad szkoleniami kierowców,
• brak pełnej kontroli nad czasem pracy kierowców,
• brak wglądu w kwalifikacje kierowców,
• brak kontroli nad poziomem wykonywania usługi,
• zwiększone ryzyko otrzymania kar finansowych.

Wypożyczanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych w dalszym ciągu jest częstą praktyką, którą można zauważyć wpisując na popularnych serwisach ogłoszeniowych „certyfikat kompetencji zawodowych”. Mając własny certyfikat można zatrudnić się w kilku firmach jednocześnie i świadczyć swoje usługi, pozwala to osiągnąć wymierne korzyści finansowe. Jednakże, należy zaznaczyć, że wiąże się to ze sporym ryzykiem, w przypadku kiedy taka praktyka jest wykonywana nierzetelnie przez co „użyczający” narażony jest na kary finansowe.

Warto również podkreślić że, takie „fikcyjne” wypożyczanie certyfikatu jest nielegalne. Kres nielegalnego wypożyczania Certyfikatu Kompetencji zawodowych wprowadziło rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 1071/2009, które w art. 4 stanowi, że:

„1. Przedsiębiorca wykonujący zawód przewoźnika drogowego wyznacza przynajmniej jedną osobę fizyczną – zarządzającego transportem – która spełnia warunki przewidziane w art. 3 ust. 1 lit. b) i d) i która:

1. a) w sposób rzeczywisty i ciągły zarządza operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa;
2. b) ma rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem, polegający na przykład na tym, że jest jego pracownikiem, dyrektorem, właścicielem lub udziałowcem lub nim zarządza lub, jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, jest tą właśnie osobą oraz
3. c) posiada miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty.
4. Jeżeli przedsiębiorca nie spełnia wymogu posiadania kompetencji zawodowych, o którym mowa w art. 3 ust. 1 lit. d), właściwy organ może zezwolić na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego bez wyznaczenia zarządzającego transportem zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, pod warunkiem że:
5. a) przedsiębiorca wyznaczy osobę fizyczną posiadającą miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty, spełniającą wymogi przewidziane w art. 3 ust. 1 lit. b) i d) oraz uprawnioną na mocy umowy do wykonywania zadań zarządzającego transportem w imieniu tego przedsiębiorcy;
6. b) umowa wiążąca przedsiębiorcę z osobą, o której mowa w lit. a), precyzuje zadania, które ma ona wykonywać w sposób rzeczywisty i ciągły, oraz określa zakres obowiązków związanych z funkcją zarządzającego transportem. Zadania, które należy sprecyzować, obejmują w szczególności utrzymanie i konserwację pojazdów, sprawdzanie umów i dokumentów przewozowych, podstawową księgowość, przydzielanie ładunków lub usług kierowcom i pojazdom oraz sprawdzanie procedur związanych z bezpieczeństwem;
7. c) w charakterze zarządzającego transportem osoba, o której mowa w lit. a), może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż czterech różnych przedsiębiorstw, realizowanymi za pomocą połączonej floty, liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o obniżeniu liczby przedsiębiorstw lub łącznej wielkości floty pojazdów, którymi może zarządzać ta osoba oraz
8. d) osoba, o której mowa w lit. a), wykonuje określone zadania wyłącznie w interesie przedsiębiorcy, a jej obowiązki są wykonywane niezależnie od przedsiębiorców, na rzecz których dany przedsiębiorca wykonuje przewozy.
9. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję, aby zarządzający transportem wyznaczony zgodnie z ust. 1 nie mógł być dodatkowo wyznaczony zgodnie z ust. 2 lub, aby mógł być wyznaczony jedynie w odniesieniu do ograniczonej liczby przedsiębiorstw lub floty pojazdów mniejszej niż określona w ust. 2 lit. c).
10. Przedsiębiorca powiadamia właściwy organ o wyznaczeniu zarządzającego lub zarządzających transportem”.

Z rozporządzenia wynika zatem, że tzw. zarządzający transportem musi:

• w sposób rzeczywisty i ciągły zarządzać operacjami transportowymi przedsiębiorstwa;
• mieć rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem, polegający na przykład na tym, że jest jego pracownikiem, dyrektorem, właścicielem, udziałowcem, lub na tym, że nim zarządza;
• posiadać miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty;
• mieć sprecyzowane przez umowę o zarządzanie transportem zadania, które ma wykonywać w sposób rzeczywisty i ciągły, oraz określony zakres obowiązków związanych z funkcją zarządzającego transportem; zadania te obejmują w szczególności:
• utrzymanie i konserwację pojazdów,
• sprawdzanie umów i dokumentów przewozowych,
• podstawową księgowość,
• przydzielanie ładunków lub usług kierowcom i pojazdom,
• sprawdzenie procedur związanych z bezpieczeństwem.

Zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy o transporcie drogowym zarządzający transportem w sposób ścisły odpowiada za działania lub zaniechania kierowców – konkretyzacją tego jest wykaz kar zawarty w załączniku nr 2 do ustawy o transporcie drogowym.

Posiadanie własnego Certyfikatu Kompetencji Zawodowych to inwestycja w rozwój i bezpieczeństwo firmy, która przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności i zaufania klientów.

W dalszej kolejności warto wspomnieć o firmach zagranicznych państw wspólnotowych, które zamierzają otworzyć swoje oddziały na terenie polski.

Zatem jeśli firma posiada wydany Certyfikat Kompetencji Zawodowych w państwie w którym znajduje się siedziba firmy, to taki certyfikat będzie uznany w otwierającym się oddziale na terenie polski. Natomiast posiadanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych nie zwalnia z konieczności uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz uzyskania licencji wspólnotowej wydawanych przez GITD.

Na koniec warto również wspomnieć iż, certyfikat może być utracony, jeśli przedsiębiorca narusza przepisy dotyczące transportu drogowego lub nie spełnia wymaganych kryteriów. W przypadku utraty certyfikatu przedsiębiorca może stracić dobrą reputację i zostać wykluczony z wykonywania działalności transportowej. Brak certyfikatu dla firmy wiąże się również z wysoką karą finansową.

Reasumując powyższe informacje, posiadanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych jest dokumentem niezbędnym do prowadzenia przedsiębiorstwa transportowego. Dodatkowo stawia zarówno osobę, która go posiada jak również firmę, którą zarządza w bardzo dobrej pozycji na rynku transportowym jak również wskazuje iż firma jest godna zaufania ze względu na posiadane kompetencje i kwalifikacje do wykonywania transportów. Posiadanie własnego certyfikatu jest zgodne z przepisami i nie naraża firmy na utratę licencji jak w przypadku gdy takowy certyfikat jest „wypożyczony” z niewiadomych źródeł.

Karolina Grzelec,

prawnik

Kancelaria Prawna Viggen