Zasady zatrudniania cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostały uregulowane m.in. w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 pkt 12 tej ustawy cudzoziemiec – obywatel państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), w tym m.in. obywatel Ukrainy – może legalnie pracować na terytorium RP, jeżeli legitymuje się:
zezwoleniem na pracę oraz
ważnym zezwoleniem na pobyt w Polsce (wizą lub zezwoleniem na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) – w formie uprawniającej do wykonywania pracy (nie może to być np. wiza wydana w celu turystycznym). Obywatele państw spoza obszaru UE/EOG, podejmujący pracę na terytorium Polski, co do zasady, powinni zatem posiadać zezwolenie na pracę wydane przez właściwego wojewodę.
Uzyskanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca jest obowiązkiem przyszłego pracodawcy. Najpopularniejsze zezwolenia na pracę typu „A” – wymagane, jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę na podstawie umowy z podmiotem zlokalizowanym w Polsce – wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę firmy lub miejsce zamieszkania pracodawcy (w przypadku, gdy jest on osobą fizyczną). Organem odwoławczym od decyzji wojewody jest minister właściwy do spraw pracy. W celu otrzymania zezwolenia pracodawca musi złożyć w urzędzie wojewódzkim pisemny wniosek (na odpowiednim formularzu) w postaci papierowej lub elektronicznej, dołączyć do niego odpowiednie dokumenty oraz dokonać wymaganej wpłaty:
50 zł – w przypadku, gdy zamierza powierzyć cudzoziemcowi wykonywanie pracy na okres do 3 miesięcy lub
100 zł – gdy praca ma trwać dłużej niż 3 miesiące. Rozpatrzenie przez wojewodę wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę wymaga dokonania wpłaty w wysokości połowy wskazanych wyżej kwot, tj. odpowiednio: 25 i 50 zł.
Do wniosku o wydanie zezwolenia pracodawca powinien dołączyć tzw. test rynku pracy, tj. informację (opinię) starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy siłami lokalnego rynku pracy. Niezbędnym warunkiem uruchomienia odpowiedniej procedury i uzyskania opinii starosty jest złożenie do powiatowego urzędu pracy oferty pracy na stanowisko, które ma być powierzone cudzoziemcowi. W ofercie należy wskazać na potrzebę uzyskania wspomnianej opinii.
W postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca stroną postępowania prowadzonego przez wojewodę jest wyłącznie pracodawca. Oznacza to, że tylko on może podejmować wszelkie czynności związane z tymi postępowaniami, jak np. złożenie wniosku o wydanie zezwolenia i odwołanie się od decyzji odmownej. Cudzoziemiec nie ma takiego prawa! Ponieważ jednak postępowania te dotyczą cudzoziemca i jego interesów, pracodawca ma obowiązek informować go o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę oraz o podjętych decyzjach, dotyczących wydania, odmowy wydania lub uchylenia zezwolenia. Pracodawca jest także zobowiązany do zachowania należytej staranności w toczących się postępowaniach. Po pomyślnym zakończeniu procedury pracodawca powinien doręczyć cudzoziemcowi 1 egzemplarz zezwolenia w formie pisemnej.
Na pracodawcy spoczywa obowiązek pisemnego zawiadomienia w terminie 7 dni wojewody, który wydał zezwolenie na pracę, o każdym przypadku, gdy:
cudzoziemiec rozpoczął dozwoloną pracę o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę (jest to dopuszczalne w okresach łącznie nieprzekraczających 30 dni w roku kalendarzowym);
nastąpiła zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę;
nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę;
zmieniła się osoba reprezentująca pracodawcę zagranicznego, delegującego cudzoziemca do pracy na terytorium Polski;
cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę,
cudzoziemiec przerwał pracę na okres przekraczający 3 miesiące,
cudzoziemiec zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia. Następstwem niedopełnienia powyższego obowiązku pisemnego poinformowania wojewody może być kara grzywny od 100 do 5000 zł.
Oprac. Kancelaria Prawna Viggen sp.j.
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.)
