Czy wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób pojazdem konstrukcyjnie przeznaczonym do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą wymaga uzyskania licencji?
Kwestię licencji reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. nr 125, poz. 1371 z późn. zm.).
Podjęcie i wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób pojazdem konstrukcyjnie przeznaczonym do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą od dnia 15 sierpnia 2013 r. nie wymaga uzyskania licencji. Nowelizacja ustawy z dnia 5 kwietnia 2013r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o czasie pracy kierowców (Dz. U. 2013r., poz. 567) uchyliła obowiązek uzyskania licencji. Jednakże należy również rozstrzygnąć kwestię, czy częścią transportu międzynarodowego jest transport krajowy. Zgodnie z definicją art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz. U. nr 125, poz. 1371 z późn. zm.), krajowy transport drogowy to: podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast międzynarodowy transport drogowy to: podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej. Pojęcie międzynarodowego transportu drogowego definiowane jest, więc w sposób analogiczny do pojęcia krajowego transportu drogowego. O zaklasyfikowaniu określonej działalności do międzynarodowego przewozu drogowego przesądza fakt, że w przeciwieństwie do krajowych przewozów drogowych przewozy wykonywane są z przekroczeniem granicy RP. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy chociażby najmniejszy odcinek trasy, po której odbywa się jazda pojazdu, przebiega poza terytorium RP, niezależnie od tego, gdzie położone jest miejsce początkowe i docelowe przejazdu. Krajowym transportem drogowym są za to tylko te przewozy, które odbywają się w całości na terytorium RP.
Z powyższej analizy wynika, że dla wykonywania międzynarodowego transportu drogowego osób pojazdem konstrukcyjnie przeznaczonym do przewozu nie więcej niż 9 osób, łącznie z kierowcą, nie jest konieczne uzyskanie licencji na transport krajowy.
Przy przewozie busem, którego konstrukcja umożliwia przewóz maksymalnie dziewięciu osób łącznie z kierowcą, nie trzeba instalować tachografu. Jeżeli jednak busem tym można przewozić większą ilość osób, niezbędne jest zainstalowanie tachografu. Rodzaje pojazdów, w których przedsiębiorca ma obowiązek zainstalować tachograf, zostały określone w art. 3 Rozporządzenia Rady nr 3821/85 z 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym. Zgodnie z tym przepisem urządzenia rejestrujące muszą być zainstalowane i używane w tych pojazdach, które są zarejestrowane w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej i są wykorzystywane do transportu drogowego osób lub rzeczy. Przepisy przewidują wiele wyłączeń spod tego obowiązku. Wyłączenia takie znajdują się nie tylko w w/w rozporządzeniu unijnym, ale również w art. 29 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. nr 92, poz. 879). Urządzeń rejestrujących nie trzeba, więc instalować zwłaszcza w: – pojazdach przeznaczonych do przewozu rzeczy, gdy dozwolona maksymalna masa pojazdu, łącznie z przyczepami i naczepami, nie przekracza 3,5 ton; – pojazdach przeznaczonych do przewozu osób, które ze względu na typ konstrukcyjny i wyposażenie nadają się do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą i są do tego przeznaczone; – pojazdach używanych do niehandlowych przewozów towarów w celach prywatnych; – pojazdach, których maksymalna dopuszczalna prędkość nie przekracza 30 km/h; – pojazdach przeznaczonych do przewozu osób wykonywanego w ramach usług regularnych, których droga przebiegu przekracza 50 km; – wyspecjalizowanych pojazdach pomocy technicznej; – pojazdach służących do nauki prowadzenia pojazdu, mającej na celu uzyskanie prawa jazdy; – pojazdach używanych jako sklepy.
Kierowca nie podlega regulacjom rozporządzenia 561/2006 WE, ale dotyczą go przepisy ustawy o czasie pracy kierowców.
Jednakże należy rozważyć uzyskanie licencji na transport krajowy, gdyż nawet jednorazowy transport w granicach RP wymaga licencji. Ustawa o Transporcie drogowym reguluje zasady podejmowania i wykonywania transportu drogowego. W art. 5b ust. 1 pkt 2 ustawa określa, podjęcie i wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób pojazdem samochodowym, przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. W art. 5c określone zostały warunki uzyskania licencji.
Art. 5c [Warunki uzyskania licencji]
1. Licencji, o której mowa w art. 5b ust. 1 pkt 1 i 2, udziela się przedsiębiorcy, jeżeli:
1) członkowie organu zarządzającego osoby prawnej, osoby zarządzające spółką jawną lub komandytową, a w przypadku innego przedsiębiorcy – osoby prowadzące działalność gospodarczą:
a) nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa karne skarbowe lub przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub warunkom pracy i płacy albo inne mające związek z wykonywaniem zawodu,
b) nie wydano im prawomocnego orzeczenia zakazującego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;
2) przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca w przedsiębiorstwie transportem drogowym legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych;
3) znajduje się on w sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego określonej dostępnymi środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości:
a) 9000 euro – na pierwszy pojazd samochodowy przeznaczony do transportu drogowego,
b) 5000 euro – na każdy następny pojazd samochodowy przeznaczony do transportu drogowego;
4) w stosunku do zatrudnionych przez niego kierowców, a także innych osób niezatrudnionych przez tego przedsiębiorcę, lecz wykonujących osobiście przewóz na jego rzecz, nie orzeczono zakazu wykonywania zawodu kierowcy;
5) posiada on tytuł prawny do dysponowania pojazdem lub pojazdami samochodowymi spełniającymi wymagania techniczne określone przepisami prawa o ruchu drogowym, którymi transport drogowy ma być wykonywany.
2. Licencji, o której mowa w art. 5b ust. 2, udziela się przedsiębiorcy, jeżeli:
1) spełnia wymagania, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2;
2) znajduje się w sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego określonej dostępnymi środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości 50 000 euro.
3. Wymóg, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i ust. 2 pkt 2, potwierdza się:
1) rocznym sprawozdaniem finansowym;
2) dokumentami potwierdzającymi:
a) dysponowanie środkami pieniężnymi w gotówce lub na rachunkach bankowych lub dostępnymi aktywami,
b) posiadanie akcji, udziałów lub innych zbywalnych papierów wartościowych,
c) udzielenie gwarancji lub poręczeń bankowych,
d) własność nieruchomości.
4. Przy ocenie sytuacji finansowej, o której mowa w ust. 1 pkt 3 i ust. 2 pkt 2, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski, obowiązujący w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok, w którym ocena ta jest dokonywana.
Jednym z wymogów uzyskania licencji jest posiadanie odpowiedniej zdolności finansowej. Przez odpowiednią zdolność finansową należy rozumieć możliwość, w sensie posiadania niezbędnego potencjału ekonomicznego, spełnienia przez przedsiębiorcę w każdym momencie roku finansowego zobowiązania o charakterze finansowym. Przedsiębiorca zobligowany jest do wykazania wymaganej przez prawo zdolności finansowej w poprzez przedstawienie rocznego sprawozdania finansowego poświadczonych przez audytora lub odpowiednio upoważnioną osobę, z którego wynikać powinno, iż co roku dysponuje kapitałem i rezerwami o wartości co najmniej równej 9.000 EUR w przypadku wykorzystywania tylko jednego pojazdu i 5.000 EUR na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd. Jeżeli przewoźnik nie ma obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego lub nie wykaże w nim odpowiednich środków, wówczas pozostaje możliwość skorzystania z odstępstwa. Podstawą takiego rozwiązania jest art.7 ust.2 Rozporządzenia 1071/2009:
„2. W drodze odstępstwa od ust. 1 właściwy organ może zgodzić się lub wymagać, aby przedsiębiorca wykazał swoją zdolność finansową za pomocą zabezpieczenia, takiego jak gwarancja bankowa lub ubezpieczenie, w tym ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej z jednego lub kilku banków lub innych instytucji finansowych, w tym przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, składających solidarną gwarancję za przedsiębiorstwo na kwoty określone w ust. 1 akapit pierwszy.”
Licencja może zostać przyznana jeżeli przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca w przedsiębiorstwie transportem drogowym legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych (art. 5 c ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie drogowym).
Licencję wydaje Starosta (Prezydent Miasta) właściwy dla siedziby przedsiębiorcy.
Adwokat Natalia Sołtowska
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
