Interpretacje indywidualne ZUS

Interpretacje indywidualne ZUS. W świetle wątpliwości jakie rodzi możliwość zaliczenia diet i ryczałtów noclegowych (jako świadczeń zwolnionych z oskładkowania ZUS), warto odpowiedzieć na pytanie, czy uzyskanie przez pracodawcę korzystnej dla niego interpretacji indywidualnej z ZUS, będzie stanowiło realną ochronę przed przed ewentualną zmianą stanowiska ZUS? Zagadnienia te kształtują się nieco odmiennie w przypadku interpretacji ZUS i US. W niniejszym opracowaniu wyjaśniona została ranga interpretacji indywidualnej ZUS.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.) wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów może złożyć przedsiębiorca. Interpretacja może dotyczyć wyłącznie tych przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę będącego wnioskodawcą daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Stosownie do art. 4 ustawy o s.d.g., przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442, z późn. zm.) wynika, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne w zakresie:

1. obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym,

2. zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych,

3. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.

1) Interpretacja jest udzielana w formie decyzji, wskazującej prawidłowe stanowisko w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym i pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia.

2) Zgodnie z art. 10a ust. 2 u.s.d.g., interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, ale nie może on być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim się do niej zastosował.

Jest natomiast wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Przy czym nie można zmieniać interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

Art. 10a [Moc wiążąca interpretacji]

1. Interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez organ administracji publicznej lub państwową jednostkę organizacyjną kompletnego i opłaconego wniosku. W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.

2. Interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, jednakże przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji

3. Interpretacja jest wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

4. Zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r.poz. 613, z późn. zm.)

5.Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w przypadku zastosowania się przedsiębiorcy do utrwalonej praktyki interpretacyjnej właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej

6.Przez utrwaloną praktykę interpretacyjną, o której mowa w ust. 5, rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, dominujące w wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym – w trakcie danego okresu rozliczeniowego oraz w okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego – interpretacjach

III SA/Gd 404/11 – wyrok WSA Gdańsk z dnia 17-11-2011
Zakres ochrony przedsiębiorcy w przypadku dostosowania się do błędnej interpretacji w zakresie obciążenia daniną publiczną

III SA/Gd 236/11 – wyrok WSA Gdańsk z dnia 06-10-2011
Ograniczony charakter ochrony przedsiębiorcy przez błędnie udzieloną interpretacją

3) Przedsiębiorca więc nie tylko dowiaduje się z interpretacji, jakie są jego obowiązki składkowe, ale jeśli się do niej zastosuje, korzysta z określonej ochrony. Trzeba pamiętać, że postępowanie w sprawie wydania interpretacji sprowadza się do kontroli prawidłowości subsumcji opisanego w we wniosku hipotetycznego stanu faktycznego pod wskazaną normę prawną. Innymi słowy, ocena prawna odnosi się do konkretnego stanu faktycznego, stąd może stracić aktualność przy jego zmianie (zob. wyrok SA w Gdańsku z 25.03.2014 r. III AUa 1192/13).

SA w Białymstoku w wyroku z 24.09.2013 r. III AUa 312/13 wskazał, że interpretacja spełnia dwa cele:

– służy informowaniu uczestników ubezpieczeń społecznych o sposobie wykładni konkretnych przepisów;

– chroni obywateli przed możliwością zmiany poglądu przez organ.

Może więc pojawić się konieczność wydania nowej interpretacji (temu samemu przedsiębiorcy), gdy zmieni się stan prawny albo stan faktyczny ulegnie zmianie w taki sposób, że poprzednie wytłumaczenie przepisu stanie się bezużyteczne. ZUS może więc odmówić wydania ponownej interpretacji jeśli poprzednia spełnia swoje funkcje.

Charakterystyczną cechą postępowania o wydanie interpretacji składkowej jest to, że organ opiera się na informacjach przedstawionych przez wnioskodawcę.

W orzecznictwie wielokrotnie podnoszono, że zakres i przedmiot sprawy o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa wyznacza treść wniosku wszczynającego postępowanie. Rolą organu jest ocena stanowiska strony w spornej kwestii, nie zaś przedstawianie poglądów i wykładni przepisów odnoszących się do różnych sytuacji faktycznych.

Istotą tego postępowania jest uzyskanie przez stronę wyjaśnienia treści przepisów prawa i ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku. Organ wydający decyzję nie może, więc ingerować w stan faktyczny opisany we wniosku, podważać go, uzupełniać czy zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną mu z urzędu. Innymi słowy organ opiera się na tym, co opisano we wniosku, nie prowadząc własnego postępowania wyjaśniającego. To zaś odróżnia wydanie interpretacji od tzw. decyzji merytorycznej.

ODWOŁANIE OD DECYZJI W SPRAWIE WYDANIA INTERPRETACJI:

SN jednoznacznie rozstrzygnął, że to sąd powszechny – sąd pracy i ubezpieczeń społecznych jest właściwy do rozpoznania sprawy o interpretację przepisów wydanych w decyzji ZUS. Przesądza o tym art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowiący, że ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw, dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek. Natomiast z art. 83 ust. 2 wprost stanowi, że od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do sądu w terminie i na zasadach określonych w kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 1 kodeksu postępowania cywilnego sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa cywilną. SN przypomniał jednocześnie, że prezes ZUS tylko wyjątkowo ponownie rozpoznaje sprawy, np. dotyczące umorzenia należności z tytułu składek (https://www.saos.org.pl/judgments/94662 sprawa dotyczyła wypłaty diet kierowcą, gdzie przedsiębiorca uważał że nie podlegają one obowiązkowi odprowadzenia od nich składek).

Podsumowując, pracodawca korzysta z pełnej ochrony prawnej jaką gwarantują uregulowania u.s.g. w zakresie emisji decyzji ZUS w zakresie interpretacji indywidualnej.

Anna Nowak

Dr Mariusz Miąsko

Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).