Autor publikacji: Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.
Odpoczynek wykorzystywany jako rekompensata za skrócony tygodniowy okres odpoczynku wykorzystuje się łącznie z innym okresem odpoczynku trwającym co najmniej dziewięć godzin.
Rekompensata za odpoczynek tygodniowy skrócony musi zostać połączona z innym odpoczynkiem (dowolnym), którego długość musi wynosić co najmniej 9 godzin. Można oczywiście połączyć kompensatę z dłuższym odpoczynkiem np.: z odpoczynkiem tygodniowym regularnym.
Należy jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na ważny wyjątek. Jeśli przykładowo odpoczynek wraz z odebraną kompensatą wynosił łącznie 45 godzin lub dłużej to nie zawsze będzie to oznaczać, że został odebrany odpoczynek tygodniowy regularny.
Jeśli bowiem część odpoczynku trwającego np.: 45 godzin została osiągnięta poprzez połączenie kompensaty z innym odpoczynkiem który trwał mniej niż 45 godzin to nie można mówić o odbiorze odpoczynku tygodniowego regularnego.
(Rys.) Schemat przedstawia sytuację, w której pomimo odebrania 45 minut odpoczynku nie będzie on uznany za regularny odpoczynek tygodniowy
Stanowisko w przedmiotowym zakresie zajął także Główny Inspektorat Transportu Drogowego, wydając wytyczną nr 1 pkt. 3 z dnia 4 lipca 2011 roku.
W wytycznej nr 1 GITD, określono zasady w granicach których może nastąpić „skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku przy wykonywaniu przewozu drogowego.
Zgodnie z art. 8 ust. 6 i 7 rozporządzenia 561/2006 ,,w ciągu dwóch kolejnych tygodni kierowca wykorzystuje co najmniej: dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku, lub jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku trwający co najmniej 24 godziny. Skrócenie to należy jednak skompensować równoważnym odpoczynkiem wykorzystanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu (…) odpoczynek wykorzystywany jako rekompensata za skrócony tygodniowy okres odpoczynku wykorzystuje się łącznie z innym okresem odpoczynku trwającym co najmniej dziewięć godzin.”
W świetle powyższych norm, wobec braku odpowiednich przepisów dotyczących sankcjonowania przewoźników za brak skompensowania skróconego odpoczynku tygodniowego, przy ustalaniu, czy odpoczynek tygodniowy został wykorzystany prawidłowo, analiza powinna obejmować dokumenty powstałe po dniu skrócenia odpoczynku tygodniowego. W tym celu istotne jest wskazanie prawidłowego odpoczynku tygodniowego (regularnego lub skróconego), a następnie oznaczenie sześciu okresów 24 godzinnych, po których kierowca musi skorzystać z kolejnego odpoczynku tygodniowego zgodnie z art. 8 ust. 6 rozporządzenia nr 561/2006. Jeżeli w analizowanym okresie kierowca nie odbierze prawidłowego odpoczynku tygodniowego, podstawie do ustalenia wielkości naruszenia stanowi najdłuższy odebrany odpoczynek.
Źródło: Schemat pochodzi z wytycznej GITD
Jeżeli w analizowanych sześciu okresach 24 godzinnych kierowca wykorzystał odpoczynek krótszy ni 24 godziny, ale w późniejszym terminie otrzymał pełna rekompensatę (tj. do 45 godzin), podstawę do ustalenia wielkości naruszenia stanowi różnicą pomiędzy okresem 24 godzinnym a faktycznie odebranym odpoczynkiem (np. 24h – 20h). Jeżeli jednak rekompensata nie będzie pełna, oznacza to niedozwolone skrócenie odpoczynku tygodniowego, a podstawie do ustalenia wielkości naruszenia stanowi różnica pomiędzy okresem 45 godzinnym a faktycznie odebranym odpoczynkiem (np. 45h – 20h).
Źródło: Schemat pochodzi z wytycznej GITD
Wskazać należy, że pierwszeństwo w oznaczaniu maja poszczególne odpoczynki dzienne i tygodniowe, a dopiero w kolejnym etapie należy szukać rekompensaty za poprzednio skrócone odpoczynki tygodniowe.
Należy zwrócić uwagę, że przy określaniu odpoczynków tygodniowych okresy 24- godzinne są sztywne w przypadku, gdy nie odebrano odpoczynku tygodniowego i okres rozliczeniowy zamykamy po sześciu okresach 24 godzinnych”.
Należy zasadniczo podzielić stanowisko wyrażone w treści przedmiotowej wytycznej GITD. Z okoliczności, że nie zrealizowano w sposób prawidłowy kompensaty za odpoczynek tygodniowy skrócony wynika bowiem bezspornie, iż kierowca nieprawidłowo odebrał odpoczynek. Jest tak dlatego, że skrócony odpoczynek jest jedynie warunkowym, odroczonym w czasie obowiązkiem jego dopełnienia w terminie późniejszym.
Zachodzi bezpośredni związek pomiędzy instytucją skróconego odpoczynku tygodniowego a instytucją rekompensaty.
Warto jeszcze rozważyć, czy w świetle treści przedmiotowej normy, odcinek czasu trwający minimum 45 godzin, którego elementem składowym jest rekompensata, może zostać odebrany w pojeździe (jeśli takowy pojazd jest przystosowany do spania).
Oczywiste jest, że zgodnie z treścią art. 8 ust. 8/561/2006 WE (a contrario) w pojeździe odpoczynek regularny tygodniowy nie może zostać odebrany. Wynika to jednoznacznie z wykładni językowej wspomnianego uregulowania.
Natomiast nie każdy odcinek czasu, który trwa 45 godzin lub dłużej, musi automatycznie być odpoczynkiem tygodniowym regularnym.
Może bowiem być tak, że kierowca odebrał np.: 24 godziny odpoczynku tygodniowego skróconego, a pozostałą część będzie stanowiła rekompensata za inny skrócony odpoczynek tygodniowy.
W takiej sytuacji pomimo, że ten odcinek trwał łącznie 45 godzin to nie jest odpoczynkiem tygodniowym regularnym.
W takiej sytuacji odpoczynku skróconego tygodniowego plus rekompensaty, także nie można odbierać w pojeździe (jeśli łączny ich czas trwania wynosił 45 godzin lub dłużej), ponieważ rekompensata jest dopełnieniem innego odpoczynku regularnego, a taki w pojeździe nie może być odbierany.
Uzupełnienie odpoczynku tygodniowego skróconego, rekompensatą za inny odpoczynek skrócony może stanowić odpoczynek regularny (jeśli trwał minimum 45 godzin) albo skrócony, (jeśli trwał krócej niż 45 godzin).
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
