Zgodnie z definicją art. 4 Ustawy o Transporcie Drogowym niezarobkowy przewóz drogowy inaczej przewóz na potrzeby własne, to każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowany lub bez ładunku, przeznaczony do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej, spełniający łącznie następujące warunki:
- pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników,
- przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi,
- w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego – rzeczy przewożone są własnością przedsiębiorcy lub zostały przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,
Międzynarodowy transport na potrzeby własne jest to transport wykonywany poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej.
Warto zaznaczyć, iż przewóz na potrzeby własne może być wykonywany wyłącznie przez przedsiębiorcę lub jego pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, w związku z tym nie ma w tym zakresie zastosowania żadna inna umowa cywilnoprawna. Pogląd ten podziela orzecznictwo, np. Wyrok Sądu Administracyjnego z dnia 25.07.2019 r. (sygn. akt. II GSK 1865/17)
„…z przepisu wynika, że aby przejazd mógł być traktowany jako przewóz na potrzeby własne, musi spełniać warunki wymienione w art. 4 pkt 4 lit. a–d ustawy o transporcie drogowym łącznie. Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków powoduje, że przejazd nie może być traktowany, jako przewóz na potrzeby własne, zatem stosownie do art. 4 pkt 3 ustawy o transporcie drogowym jest transportem drogowym. Niewątpliwie ustawa o transporcie drogowym określając przesłanki uznania przewozu za przewóz na potrzeby własne nie definiuje pojęcia pracownika użytego w art. 4 pkt 4 lit. a). W jednolitym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego konsekwentnie prezentowany jest pogląd, że rozumienie pojęcia „pracownik” użytego w art. 4 pkt 4 lit. a) ustawy o transporcie drogowym następuje przy uwzględnieniu definicji tego pojęcia zawartej w art. 2 Kodeksu pracy (pogląd ten można znaleźć również w wyrokach NSA z dnia 15 maja 2008 r., sygn. akt II GSK 65/08, z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II GSK 623/08 oraz wyrok NSA z dnia 18 września 2014 r. sygn. akt II GSK 10narodowe pojazdami o DMC od 2,5 do 3,5 tony wymagają licencji wspólnotowej. Wymóg posiadania licencji nie dotyczy jednak krajowych i międzynarodowych przewozów busami na potrzeby własne.
Do Wykonywania niezarobkowego krajowego lub międzynarodowego przewozu rzeczy wymagane jest posiadanie zaświadczenia. Wymóg ten dotyczy jednak wyłącznie pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony. Jeżeli jednak przedsiębiorca dysponujący busem chciałby uzyskać takie zaświadczenie, by móc się nim legitymować przed służbami kontrolnymi innych państw, to może je uzyskać jeżeli DMC busa z przyczepą będzie przekraczało 3,5 t.
Warto w tym miejscu wskazać, iż w razie kontroli przez funkcjonariusza, na wstępie może on zażądać okazania licencji. W takim wypadku należy wyszczególnić, że jest to transport na potrzeby własne i licencja nie jest wymagana. Jeżeli tego nie zrobimy, lub nasz pracownik nie wskaże takiej informacji, możemy liczyć się z nałożeniem mandatu i zatrzymaniem pojazdu.
Podsumowując – międzynarodowe przewozy na potrzeby własne wykonywane busami nie wymagają licencji. Jednak aby przewóz mógł zostać zakwalifikowany jako wykonywany na potrzeby własne, konieczne jest łączne spełnienie kilku kryteriów. Niespełnienie chociażby jednego z nich, spowoduje nałożenie surowej kary. Spełnienie kryteriów powinno być odpowiednio udowodnione. W związku z powyższym, kierowca w trakcie ewentualnej kontroli powinien dysponować odpowiednimi dokumentami.
Karolina Grzelec,
prawnik,
