Pojęcie przewozu regularnego specjalnego i przewozu okazjonalnego z uwagi na specyficzny charakter wciąż budzi wiele wątpliwości i kontrowersji…
Przewóz regularny specjalny, zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 125, poz. 1371 ze zm.) to niepubliczny przewóz regularny określonej grupy osób, z wyłączeniem innym osób.
Jak wynika z powyższego, dla uznania, że w danym przypadku mamy do czynienia z przewozem regularnym specjalnym konieczne jest zaistnienie nie tylko przesłanki wykonywania przewozu określonej grupy osób, lecz również wykonywania tego transportu w sposób regularny, tj. w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, a więc według konkretnego stałego rozkładu jazdy.
Przewóz regularny specjalny będzie spełniał przesłanki przewozu regularnego jeżeli przewóz osób będzie odbywał się w określonych stałych odstępach czasowych i określonymi niezmiennymi trasami, według ustalonego rozkładu jazdy podanego do publicznej wiadomości, gdzie pasażerowie zabierani są z oznaczonych w rozkładzie jazdy przystanków i dowożeni do określonego miejsca. Za przejazd pobierana będzie opłata zgodnie z cennikiem opłat, podanym do publicznej wiadomości (Art. 18b ust. 1 ustawy o transporcie drogowym).
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (EWG) Nr 684/92 z dnia 11 grudnia 2000 r. (Dz.U. 2003 Nr 114, poz. 1076) w sprawie wspólnych zasad międzynarodowego przewozu pasażerów autobusami i autokarami, do specjalnych usług regularnych zaliczamy:
-
przewóz pracowników na trasie między domem i miejscem pracy,
-
przewóz uczniów i studentów do i z instytucji edukacyjnej,
-
przewóz żołnierzy i ich rodzin między państwem pochodzenia a miejscem skoszarowania
Analizując istotę przewozu regularnego specjalnego opierając się na przykładzie przewozu dzieci szkolnym autobusem, warto przytoczyć tutaj wyrok WSA Warszawa z 2007-08-23 VI SA/Wa 974/07 Legalis, dotyczący spornego zagadnienia jakim jest „dowożenie dzieci do szkoły szkolnym autobusem”.
Jakkolwiek dowożenie do szkoły grup uczniów wsiadających do autobusu o ustalonej godzinie, na określonych przystankach, usytuowanych na ustalonej trasie, a następnie odwożenie uczniów ze szkoły o określonej godzinie, do miejscowości zamieszkania położonych przy określonej trasie i wysadzanie ich na ustalonych przystankach może posiadać wszystkie cechy przewozu regularnego specjalnego w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, to jednak nie oznacza to, iż każdy przewóz grupy uczniów będzie miał taki charakter. Nie można wykluczyć sytuacji, w której przewóz uczniów zakwalifikowany będzie jako przewóz okazjonalny.
Zgodnie z brzmieniem art. 4 pkt 11 ustawy o transporcie drogowym przewozem okazjonalnym jest przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego. Ponieważ zawarta w ustawie definicja jest mało precyzyjna, posłużyć się można przesłankami zawartymi w Rozporządzeniu EWG nr 684/92, które to w art. 2 pkt 3.1 dodatkowo charakteryzuje przewozy okazjonalne tym, że są wykonywane z inicjatywy klienta lub samego przewoźnika.
Mając na uwadze powyższe – tak elastyczny charakter przewozu jakim jest przewóz dzieci szkolnym autobusem, nie przemawia za uznaniem tego typu przewozu za przewóz regularny specjalny, gdyż ustalenie stałego i niezmiennego rozkładu jazdy, a także oznakowanych przystanków w tym przypadku jest często niemożliwe. Ten rodzaj przewozu jest ściśle uzależniony od planów lekcji przewożonych uczniów, ewentualnych uroczystości szkolnych, rekolekcji itp., przez co nie można mu przypisać cech niezmienności i stałości.
Potwierdzeniem powyższego stwierdzenia jest orzeczenie NSA (N) z 2008-05-06 II GSK 82/08 Legalis:
Jak wynika z samej istoty przewozu dzieci szkolnym autobusem ustalenie stałego i niezmiennego rozkładu jazdy oraz ustanowienie stałych oznakowanych przystanków stanowiłoby zaprzeczenie wszelkiej elastyczności koniecznych przy takich przewozach. A regularność o której mowa w art. 4 pkt 7 ustawy o transporcie drogowym musi przekładać się na możliwość ustalenia stałego i niezmiennego rozkładu jazdy, który mógłby zostać zaakceptowany przez organ udzielający zezwolenia na przewozy.
Warto przytoczyć także wyrok NSA (N) z 2007-08-28 I OSK 1306/06 Legalis:
Wykonywanie przewozów dzieci do szkół i na inne zajęcia, nie posiadających cech przewozu regularnego (brak stałego rozkładu jazdy), a mających charakter przewozów okazjonalnych nie wymaga zezwolenia na świadczenie regularnych przewozów specjalnych.
Zgodnie z Art. 18 ustawy o transporcie drogowym wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych wymaga zezwolenia, które w zależności od zasięgu przewozu jest wydawane przez odpowiednie organy.
W przypadku przewozów okazjonalnych zezwolenie wymagane jest na przewóz międzynarodowy, jednak również od tej zasady przewidziane są wyjątki.
Nie wymaga zezwolenia wykonywanie międzynarodowego przewozu okazjonalnego, jeżeli:
1) tym samym pojazdem samochodowym na całej trasie przejazdu przewozi się tę samą grupę osób i dowozi się ją do miejsca początkowego albo
2) polega on na przewozie osób do miejsca docelowego, natomiast jazda powrotna jest jazdą bez osób (podróżnych), albo
3) polega on na jeździe bez osób do miejsca docelowego i odebraniu oraz przewiezieniu do miejsca początkowego grupy osób, która przez tego samego przewoźnika drogowego została przewieziona na zasadzie określonej w pkt 2. (art. 18 ust. 3 ustawy o transporcie drogowym)
Zezwolenia wydawane są na wniosek przedsiębiorcy, w formie wypisu lub wypisów zezwoleń w liczbie określonej we wniosku na czas nie dłuższy niż: 5 lat w przypadku przewozów regularnych lub przewozów regularnych specjalnych i rok w przypadku przewozów okazjonalnych.
Mając na uwadze powyższe, nie każdy przewóz uczniów autobusem szkolnym będzie nosił cechy przewozu regularnego specjalnego i każdy przypadek tego rodzaju przewozu powinien zostać indywidualnie rozpatrzony.
opracowała: Mariola Salwa
prawnik Kancelarii Prawnej Viggen s.c. www.kancelariaprawnaviggen.pl
