Autor publikacji: Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.
Zasady dokumentowania aktywności za pomocą tachografu analogowego – wstęp. Tachografy analogowe, dokumentujące w sposób automatyczny 6 rodzajów aktywności (postój, jazdę, inną pracę, dyspozycyjność, przebytą odległość oraz prędkość), stanowią historycznie pierwszą generację urządzeń rejestrujących normy czasu pracy kierowców a także aktywność samego pojazdu. Warto w tym miejscu wspomnieć, że tachografy analogowe nie stanowią monolitu i w różnorodny sposób przebiega na nich sposób dokumentowania aktywności. Warto zauważyć, że w grupie tachografów analogowych część (nowszych) dokumentuje aktywność w sposób automatyczny (po przełączenia selektora okres po każdorazowym zatrzymaniu dokumentuje się automatycznie zgodnie z wcześniejszym ustawieniem selektora). W starszych konstrukcjach zapis miał (ma) charakter półautomatyczny i każdorazowo kierowca musiał dokonywać określenia własnej aktywności.
Różnorodne są także sposoby dokumentowania aktywności na tachografach analogowych. W starszych konstrukcjach (obecnie bardzo rzadko spotykanych), można mówić o od zapisie „schodkowym” a w konstrukcjach nowszych można mówić o zapisie za pomocą grubości linii zapisu.
Każda z grubości linii posiada przyporządkowany tryb jednej z czterech podstawowych aktywności (jazda, praca, odpoczynek, dyspozycyjność). Wprawny obserwator natychmiast dokonuje określenia aktywności oceniając grubość zapisu.
Niezależnie od tego tachograf analogowy dokonuje oznaczenia włożenia oraz wyjęcia wykresówki a znaczna część tachografów dokonuje także oznaczenia braku zasilania elektrycznego (długą pionową kreską biegnącą od początku do końca skali prędkości).
(„schodkowe” oznaczenie aktywności linią na różnej wysokości)
(oznaczenie aktywności linią różnej grubości)
Tachograf analogowy dokonuje obrysu na okrągłych wykresówkach wkładanych każdorazowo przez kierowcę do tachografu za pomocą tzw.: „rysików”. Jeśli kierowców jest dwóch to każdy z nich wkłada do tachografu własną odrębną wykresówkę. Każda wykresówka posiada awers na której tachograf dokonuje automatycznego zapisu oraz rewers na którym kierowca dokonuje odręcznego opisu lub obrysu w okolicznościach przewidzianych stosownymi przepisami prawa. Istnieją także typy tachografów (z obrotościomierzem), które dokonują zapisu tak na awersie jak i rewersie wykresówki.
Pozornie można odnieść wrażenie, że dokumentowanie czasu pracy kierowców oraz dodatkowych parametrów jest proste, jednak występuje szereg złożonych schematów prawnych oraz praktycznych, które pozwalają na dokonanie odmiennej oceny.
Analizując sposób zapisu jazdy na tarczach tachografu (wykresówkach) analogowego zwracamy uwagę na „grubą kreskę” (najgrubszą), oznaczającą „jazdę” (definiowaną na gruncie prawa pracy jako pracę lecz nie „inną pracę” – ponieważ każda jazda jest pracą) kierowcy. Jednakże nie zawsze owa kreska (zapis z impulsatora) jest zapisana w sposób całkowicie ciągły. Bardzo często bywa tak, że ta gruba kreska przerywana jest małymi odstępami. Po bliższej analizie te małe odstępy to cienka kreska (najcieńsza), która oznacza w zależności od jej długości odpoczynek i/lub przerwę. Powstaje więc wątpliwość czy należy te krótkie odcinki czasu (nawet jedno- lub dwu- minutowe) odliczać od „okresu prowadzenia pojazdu” ? Nie należy w tym miejscu mylić czasu efektywnej jady z „okresem prowadzenia pojazdu”. Są to dylematy, które na drodze ad hoc muszą rozstrzygnąć kierowcy w sytuacji gdy doktryna nie znalazła na nie w pełni odpowiedzi na przestrzeni wielu lat.
W ramach niniejszego opracowania dokonano wyczerpującej analizy przypadków odmiennej lub alternatywnej interpretacji zapisów tachografu analogowego.
Warto zauważyć, że od 1 maja 2006 roku w nowych wyprodukowanych pojazdach wolno zainstalować wyłącznie tachografy cyfrowe. Taki sam obowiązek dotyczy wymiany uszkodzonych tachografów analogowych. Z tego też powodu następuje bardzo szybka wymiana i eliminacja tachografów analogowych. Jest po podyktowane kilkoma okolicznościami. Bezspornie podstawową przesłanką jest niemożność usunięcia danych dotyczących okresu pracy z tachografu cyfrowego gdy tymczasem w przypadku tachografu analogowego, zniszczenie wykresówek oznaczało uniemożliwienie kontroli ponieważ tachograf analogowy nie posiada własnej wewnętrznej pamięci rejestrującej aktywność kierowcy.
Ponadto relatywnie częstą przypadłością była nielegalna zmiana danych na wykresówkach przez kierowców poprzez dokonywanie tzw.: „wrysek” (wrysowanie ręcznie części aktywności), „cyrklówek” (wrysowanie cyrklem odpoczynku), „krzywek” (odkształcanie wysika w taki sposób, że dokumentował niższą prędkość), lub wydrapywanie i zacieranie niektórych danych na wykresówkach poprzez np.: poddawaniu ich wysokiej temperaturze przez co zaciemniały się i przestawały być czytelne. Z tego oraz wielu innych powodów KE podjęła decyzję o konieczności wdrożenia na rynek transportowy systemu tachografów cyfrowych.
Tachograf analogowy zasadniczo nie zawiera na awersie piktogramów. Zawiera je jedynie na rewersie (w miejscu przeznaczonym do dokonania obrysu odręcznego). Tachograf cyfrowy dokonuje zapisu rysikiem zaznaczając linię określonej grubości a rozporządzenie 3821/85 EWG przyporządkowuje poszczególne typy grubości linii do typu piktogramów oznaczających określone rodzaje aktywności. W odniesieniu do tachografu analogowego stosowane są jedynie cztery typy aktywności mogące być wyrażone w formie zaledwie czterech piktogramów: jazda – oznaczona piktogramem, dyspozycyjność – oznaczona piktogramem, inna praca – oznaczona piktogramem oraz odpoczynek – oznaczona piktogramem .
Dla porządku można w tym miejscu zaznaczyć, że oznaczenia piktogramów, określające cztery stany skupienia w przypadku tachografów analogowych (określone rozporządzeniem 3821/85 EWG), różnią się nieco graficznie od piktogramów określonych dla tachografów analogowych w załączniku IB dla rozporządzenia 3821/85 EWG (1360/2002 WE). Należy jednak zauważyć, że pomimo niewielkiej różnicy graficznej piktogramy posiadają dokładnie takie samo oznaczenie (za wyjątkiem piktogramu „przerwy” w tachografie cyfrowym).
Odrębnym elementem obrysu wykresówki jest tzw.: „sierżant” (sformułowanie potoczne-powszechnie przyjęte), określający na wykresówce przebytą odległość kierowcy.
Kolejnym elementem jest zarys prędkości oraz znaczek (haczyk) zamknięcia i otwarcia tachografu. Istotna jest także także kreska dokumentująca utratę zasilania tachografu. Jednak wszystkie powyższe elementy nie są wyrażone w formie piktogramów a jedynie fizycznego obrysu widocznego na wykresówce.
Rewers wykresówki
Awers wykresówki
Awers wykresówki z obrotościomierzem
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
