Czy można uchronić się przed odpowiedzialnością w przypadku nie przyklejenia winiety w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu? Duże wątpliwości wśród przewoźników wzbudza zagadnienie czy organy kontrolne mają podstawę ku temu, aby nakładać kary pieniężne na przedsiębiorców, w przypadku nieprawidłowego użytkowania kart opłat, uiszczanych za przejazd po drogach krajowych. Na wstępie należy wyjaśnić, że obowiązek uiszczania w/w opłat wynika z art. 42 ustawy o transporcie drogowym, zgodnie z którym podmioty wykonujące przewóz drogowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zobowiązane są do uiszczania opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych.
Od powyższego obowiązku istnieją jednak wyłączenia w stosunku do:
1) przedsiębiorców wykonujących transport drogowy taksówką;
2) pojazdów transportu kombinowanego;
3) pojazdów realizujących komunikację miejską;
4) zakładów pracy chronionej lub zakładów aktywności zawodowej, w przypadku wykonywania przewozów na potrzeby własne;
5) pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 12 ton.
Stawki opłaty drogowej uzależnione są od czasu przejazdu po drogach krajowych, rodzaju pojazdu samochodowego i liczby osi oraz emisji spalin pojazdu a ich maksymalna wysokość nie może być wyższa niż równowartość 1 800 euro rocznie.
Zgodnie z art. 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 czerwca 2009 r. (Dz.U. Nr 86, poz. 721) w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych, karta opłaty składa się z dwóch części, mianowicie:
1) winiety samoprzylepnej, zwanej „winietą”, umieszczonej w sposób trwały wewnątrz pojazdu samochodowego, w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu;
2) odcinka kontrolnego przechowywanego w pojeździe samochodowym i okazywanego na żądanie osób uprawnionych do kontroli karty opłaty.
Dowód uiszczenia opłaty zgodnie z powyższym aktem stanowi łącznie: przedziurkowany odcinek kontrolny i przedziurkowana winieta o tym samym numerze i serii umieszczona w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu.
Zgodnie z l.p. 4.1 Załącznika do Ustawy o transporcie drogowym, w przypadku stwierdzenia wykonywania przewozu drogowego bez uiszczenia wymaganej opłaty za przejazd po drogach krajowych, na przewoźnika zostanie nałożona kara pieniężna w wysokości 3000zł.
Duże wątpliwości wzbudza jednak okoliczność czy organy kontrolne mają podstawę ku temu aby ukarać przedsiębiorcę karą w wysokości 3000 zł, w przypadku nie umieszczenia samoprzylepnej winiety w ustawowo określonym miejscu (w praktyce częste przypadki ukarania w takich przypadkach), skoro kara przewidziana jest za naruszenie w postaci wykonywania przewozu bez uiszczenia wymaganej opłaty.
Posiadając obydwa elementy karty opłaty (winietę samoprzylepną oraz odcinek kontrolny) bezspornym jest, że przewoźnik uiścił konieczną opłatę, jednak biorąc pod uwagę zapis art. 3 ust 5 rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych, odcinek kontrolny nieprzedziurkowany lub winieta nieprzedziurkowana bądź winieta nieumieszczona trwale w prawym dolnym rogu przedniej szyby, nie będą stanowiły dowodu uiszczenia opłaty.
Nieprawidłowe użytkowanie kart drogowych jest przedmiotem wielu sporów sądowych, w których sądy często opowiadały się po stronie przedsiębiorcy.
Jednym z takich rozstrzygnięć jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 2010 (sygn. akt II GSK 462/09, Legalis), w którym sąd uznał racje przedsiębiorcy.
Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że w dniu kontroli kierujący pojazdem nie umieścił samoprzylepnej winiety w sposób trwały wewnątrz pojazdu samochodowego, w prawym dolnym rogu przedniej szyby, jednakże winietę tę, wraz z odcinkiem kontrolnym prawidłowo wypełnioną okazał na żądanie osób uprawnionych do przeprowadzenia kontroli.
Z uwagi na fakt, że ustawa o transporcie drogowym nie przewiduje nałożenia przez organ kontrolny kary za nieprawidłowo przyklejoną winietę to takie działanie organów kontrolnych jest bezprawne.
Potwierdzeniem powyższego, jest również wyrok WSA Lublin z 2009-07-07 III SA/Lu 183/09, zgodnie z którym:
„Ustawa o transporcie drogowym w załączniku używa tu zwrotu „bez uiszczenia wymaganej opłaty”. Jeśli uiszczono opłatę, to nie może w takim przypadku nałożyć kary pieniężnej na przedsiębiorcę. Dowodem uiszczenia opłaty jest nie tylko formalny dowód, o którym mowa w § 3 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 8 sierpnia 2006 r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U. z 2006 r. Nr 151, poz. 1098 ze zm.), to jest karta opłaty składająca się z dwóch części – winiety samoprzylepnej (umieszczonej w sposób trwały wewnątrz pojazdu samochodowego, w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu) oraz odcinka kontrolnego (przechowywanego w pojeździe samochodowym i okazywanego na żądanie osób uprawnionych do kontroli karty), a zatem skutek prawny uiszczenia opłaty następuje przez sam fakt wykupienia karty, a nie dopiero przez jej wypełnienie i używanie w sposób przewidziany prawem.”
W razie stwierdzenia w czasie kontroli, że w pojeździe znajdują się zarówno odcinek kontrolny przedziurkowany, jak i winieta przedziurkowana, lecz jedynie nieumieszczona na szybie pojazdu w sposób, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 8 sierpnia 2006 r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U. Nr 151, poz. 1089 ze zm.), to w świetle
§ 3 ust. 4 pkt 1 tego rozporządzenia, brak jest podstaw do uznania, że podmiot wykonujący przewóz nie uiścił opłaty za przejazd po drogach krajowych (wyrok WSA Szczecin z 2009-04-07 II SA/Sz 926/08).
Podsumowując, w mojej ocenie, w świetle obowiązujących przepisów, bezprawnym jest nakładanie kar, za nieprawidłowe umieszczenie bądź też nieumieszczenie winiety na szybie, a tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia, że podmiot wykonujący przewóz nie uiścił opłaty za przejazd po drogach krajowych.
Opracowała Mariola Salwa
Kancelaria Prawna Viggen
