Czy zaświadczenie i orzeczenie lekarskie mogą być tym samym dokumentem? Stanowisko GIP oraz GITD

Pytanie takie nurtuje większość przewoźników, od których organy kontrolne PIP oraz ITD żądają przedłożenia raz to zaświadczenia, a innym razem orzeczenia lekarskiego. Zadania nie ułatwiają lekarze, którzy wydają raz orzeczenia raz zaświadczenia, a jeszcze innym razem na jednym wspólnym dokumencie (druku) starają się wydać i zaświadczenie i orzeczenie.

Należy odpowiedzieć na dwa pytania:

a) czy zaświadczenie i orzeczenie lekarskie to te same dokumenty?

b) czy zaświadczenie i orzeczenie lekarskie może się znajdować na tym samym (jednym) formularzu jeśli nosi on cechy właściwe dla obu z nich?

Z pytaniem takim wystąpiła Kancelaria Prawna Viggen s.c. www.kancelariaprawnaviggen.pl w imieniu ogólnopolskiego Stowarzyszenia Uczestników Rynku i Transportu Drogowego „Najlepsza Droga” www.najlepszadroga.pl do źródła – czyli do Głównego Inspektora Pracy w Warszawie oraz do Głównego Inspektora Transportu Drogowego w Warszawie.

Kierunek wydawał się logiczny – skoro organy te dokonują kontroli orzeczeń i zaświadczeń lekarskich to powinny wiedzieć, który z tych dokumentów, jakie musi spełniać cechy i czy dokument jednocześnie może być i orzeczeniem i zaświadczeniem?

To co jednak wydaje się być logiczne nie musi prowadzić prostą drogą do prawdziwej odpowiedzi.

Jak się bowiem okazało oba organy kontrolne mają poważny problem z udzieleniem jasnej o prostej odpowiedzi na zasadzie: „tak tak – nie nie”.

Stanowisko Kancelarii Prawnej Viggen oraz Stowarzyszenia „Najlepsza Droga”:

Zanim przedstawimy stanowisko obu organów kontrolnych przypomnimy argumenty które naszym zdaniem przemawiają jednoznacznie za tezą że orzeczenie lekarskie oraz zaświadczenie lekarskie to zupełnie dwa różne dokumenty:

1) posiadają odrębną podstawę prawną – i nie chodzi tu o czystą nomenklaturę ale o fakt że źródłem obowiązku posiadania orzeczenia lekarskiego jest ustawa o transporcie drogowym a źródłem zaświadczenia lekarskiego jest ustawa kodeks pracy najoględniej ujmując.

2) posiadają odrębny zakres temporalny – orzeczenie lekarskie jest ważne maksymalnie 5 lat lub 30 miesięcy (dla starszych kierowców) a zaświadczenie lekarskie jest ważne maksymalnie zawsze maksymalnie 5 lat.

3) posiadają odrębny zakres podmiotowy – orzeczenie lekarskie uprawnia do wykonywania zawodu kierowcy a zaświadczenie lekarskie jest wystawiane dla pracownika (bez wskazania funkcji – zawodu).

4) orzeczenie lekarskie jest wystawiane zawsze dla kierowcy bez względu na jego formę zatrudnienia (np.: także gdy jest związany z pracodawcą umową cywilnoprawną – np. umową zlecenie) a zaświadczenie lekarskie jest wystawiane wyłącznie dla pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę (na podstawie przepisów kodeksu pracy).

5) orzeczenie lekarskie posiada odrębny zakres formalny niż zaświadczenie ponieważ odrębne są wymagania dotyczące oznaczenia kategorii prawa jazdy (na orzeczeniu muszą znajdować się kategorie prawa jazdy wskazujące w jakim zakresie kierowca spełnia wymagania) a zaświadczenie takiego wymogu nie musi spełniać.

6) orzeczenie lekarskie wydawane jest dla kierowcy a zaświadczenie lekarskie dla pracodawcy (inny podmiot jest beneficjentem praw z zaświadczenia).

7) odrębny jest także zakres badań (na co zwrócił uwagę główny Inspektor Pracy w piśmie wyjaśniającym tę problematykę).

8) odrębny jest zakres uprawnień lekarza do badań okresowych pracowników niż do badań kierowców.

Nie ulega więc wątpliwości że orzeczenie lekarskie oraz zaświadczenie lekarskie to dwa zupełnie odrębne dokumenty a więc wydaje się że każda firma transportowa musi dla kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę posiadać odrębne orzeczenie lekarskie (do kontroli PIP) i odrębne zaświadczenie lekarskie (do kontroli I.T.D).

Do rozstrzygnięcia pozostało więc drugie zagadnienie:

Czy orzeczenie lekarskie oraz zaświadczenie lekarskie mogą „dzielić ze sobą ten sam skrawek papieru”?

Odpowiedz na to pytanie (tak skrzętnie omijane przez oba organy kontrolne zagadnienie) wynika wprost z kilku uregulowań prawnych:

Otóż istnieje jeszcze dziewiąty element…

autor: Mariusz Miąsko – Kancelaria Prawna Viggen s.c

Poniżej znajduje się treść zapytania do GIP oraz do GITD:

Kancelaria Prawna VIGGEN S.C.                                     

Małgorzata Miąsko, Mariusz Miąsko

31-276 Kraków

ul. Opolska 18

reprezentująca:

Stowarzyszenie Uczestników Rynku Komunikacji Samochodowej i Transportu

„NAJLEPSZA DROGA”

z siedzibą

31-276 Kraków

ul. Opolska 18

KRS 0000354693

Do Głównego Inspektora Transportu Drogowego

ul. Postępu 21

02-676 Warszawa

ZAPYTANIE PRAWNE W ZAKRESIE ORZECZEŃ LEKARSKICH KIEROWCÓW

Analizując dokumentację badań lekarskich wystawianą przez lekarzy medycyny pracy dla kierowców zawodowych, Kancelaria Prawna Viggen dostrzegła rozbieżności w stosowaniu przepisów obowiązujących w tym zakresie.

W myśl art. 39 a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym jednym z obligatoryjnych warunków jakie osoba musi spełniać do wykonywania zawodu kierowcy jest brak przeciwwskazań zdrowotnych oraz psychologicznych do wykonywania pracy na omawianym stanowisku.

Orzeczenie psychologiczne wydawane jest przez psychologa uprawnionego do badań psychologicznych w zakresie psychologii transportu na podstawie wzoru załącznika nr 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2007 r. ( Dz. U. Nr 178 , poz. 1264 ) zmieniające rozporządzenie w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy.

Lekarz uprawniony do badań lekarskich osób kierujących pojazdami uprawniony do przeprowadzania badań lekarskich, wydaje orzeczenie osobie ubiegającej się o wydanie prawa jazdy po raz pierwszy na podstawie wzoru załącznika nr 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami ( Dz. U. Nr 2 , poz. 15 z późn. zm.)

Problem pojawia się jednak, w momencie kiedy kierowca po upływie 5 lat (kiedy kończy się ważność poprzedniego badania), jest zobligowany do wykonania ponownego badania w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem, ponieważ powyższe rozporządzenie (wzór orzeczenia) ani ustawa prawo o ruchu drogowym nie reguluje przypadku przeprowadzenia ponownego badania lekarskiego w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem po upływie określonego ustawowo ( art. 39 j ust. 4 ustawy o transporcie drogowym) okresu.

Przepis art. 39 j ust. 1 ustawy o transporcie drogowym stanowi, że: kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.

Kierowca ubiegając się o pracę na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę), powinien mieć wykonane badania obejmujące zakresem i na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) oraz ponadto ustalenie istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Jeżeli kierowca zatrudniony jest na cywilnoprawną umowę to zakres badań powinien wskazywać brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Część środowiska medycyny pracy wystawia kierowcom zaświadczenia lekarskie wyłącznie na podstawie wzoru określonego w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. Nr 65, poz. 741. z późn. zm. , który zawiera:

• podstawa prawna art.43 pkt 2 oraz art. 229§ 4 Kodeksu pracy

• imię i nazwisko kierowcy

• wpisane przy stanowisku pracy kategorie prawa jazdy

• oznaczenie przedsiębiorcy / pracodawcy pokrywającego koszty badań

• WYDANE PRZEZ LEKARZA UPRAWNIONEGO DO BADAŃ LEKARSKICH OSÓB KIERUJĄCYCH POJAZDAMI, SPECJALISTA MEDYCYNY TRANSPORTU UPRAWNIONY DO BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH

• data ponownego badania.

Zdaniem niektórych lekarzy medycy pracy w/w zaświadczenie, jest wyłącznym dokumentem, na podstawie którego dana osoba jest uprawniona aby świadczyć usługi na stanowisku kierowcy (wykonywać przewóz osób lub rzeczy).

Kancelaria Prawnej Viggen stoi jednak na stanowisku, że lekarze medycy pracy wystawiający powyższe zaświadczenie popełniają kardynalny błąd, ponieważ:

1. Zaświadczenie lekarskie jest wydawane dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, co stanowi art. 229 kodeksu pracy, natomiast orzeczenie jest wydawane dla wszystkich kierowców bez względu na formę zatrudnienia .

Wyjątek: art. 304 ¹ kodeksu pracy:

osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (a zatem także zleceniobiorcy) oraz osoby prowadzące w zakładzie działalność gospodarczą mają obowiązek poddawania się wstępnym, okresowym, kontrolnym i innym zaleconym badaniom lekarskim w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.

1. Częstotliwość przeprowadzania badań lekarskich jest uzależniona od stanowiska pracy co stanowi załącznik Nr 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1405 ze zm.).

Natomiast w myśl art. 39 j ustawy o transporcie drogowym kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy

a) do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat – co 5 lat;

b) po ukończeniu przez kierowcę 60. roku życia – co 30 miesięcy.

3.Zaświadczenie lekarskie obligatoryjnie zawiera nazwę pracodawcy- przedsiębiorcy, który przed zatrudnieniem osoby na stanowisku kierowcy obligatoryjnie wystawia skierowanie w celu przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich.

Natomiast orzeczenie lekarskie stwierdzające istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym nie zawiera nazwy podmiotu kierującego na badania, dlatego też kierowca zmieniając pracę, mając ważne orzeczenie lekarskie nie musi być kierowany na badania przez przedsiębiorcę.

4.Pracodawca przechowuje w aktach osobowych pracownika oryginał zaświadczenia lekarskiego, natomiast zgodnie z art. 39 l ustawy o transporcie drogowym, przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany do przechowywania przez cały okres zatrudnienia kierowcy kopii orzeczeń lekarskich i psychologicznych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, zwracamy się z prośbą o dokonanie interpretacji niniejszego zagadnienia prawnego oraz zajęcie jednoznacznego stanowiska w przedmiocie czy:

zaświadczenie lekarskie wydane na podstawie art.43 pkt 2 oraz art. 229 § 4 Kodeksu pracy, a nie na podstawie art. 39 j ustawy o transporcie drogowym jest wystarczające, aby uznać, że kierowca spełnia wymagania określone w ustawie o transporcie drogowym, dotyczące wymogu posiadania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.

Z poważaniem

Karolina Kruczek

O prawidłową treść i formę dokumentów opisanych powyżej oraz ich zgodność z prawem w firmie transportowej dba program „Wirtualny Audytor”.

Niniejsze opracowanie zostało udostępnione Państwu w całości nieodpłatnie dzięki staraniu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Uczestników Rynku Komunikacji Samochodowej i Transportu Drogowego „NAJLEPSZA DROGA” www.najlepszadroga.pl

Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).