Jaki jest zakres kontroli na gruncie rozporządzenia 561/2006 WE?

Autor publikacji: Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.

(20) Odpowiedzialność przedsiębiorstw transportowych powinna zostać rozciągnięta przynajmniej na przedsiębiorstwa transportowe będące osobami prawnymi lub fizycznymi i nie powinna wykluczać postępowania przeciwko osobom fizycznym dopuszczającym się naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia, nakłaniającym do tego lub współdziałającym przy naruszeniach tych przepisów.

Postulat wyrażony na gruncie powyższego uregulowania rodzi szereg różnorodnych konsekwencji. Nieco zaskakujące może się wydawać wyciąganie konsekwencji przeciwko osobom fizycznym „dopuszczającym się naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia, nakłaniającym do tego lub współdziałającym przy naruszeniach tych przepisów”, niezależnie od odpowiedzialności przedsiębiorstw transportowych. Na gruncie krajowym może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej, które zostały wyrażone we wniosku do TK¹

Warto jednak zauważyć, że krajowe ustawodawstwo realizuje jedynie (precyzuje) omawiany postulat. Nie przesądzając stanowiska TK warto zauważyć, że konsekwencją przedmiotowego uregulowania na gruncie prawa krajowego są uregulowania trzech aktów prawnych.

Po pierwsze przedmiotowy postulat realizuje znowelizowana ustawa o transporcie drogowym², obowiązująca od 1 stycznia 2012 roku, która poszerzyła zakres odpowiedzialności, która nie obejmuje jedynie przedsiębiorstwa transportowego, ale na podstawie art. 55 ust. 1 pkt. 5) i 6) obejmuje także: „ (…)podmioty wykonujące czynności związane z przewozem drogowym, a w szczególności: a) spedytora, b) nadawcy, c) odbiorcy, d) załadowcy, e) organizatora wycieczki, f) organizatora transportu, g) operatora publicznego transportu zbiorowego;”

Warto zwrócić uwagę, że mamy do czynienia z określeniem „w szczególności”, więc katalog podmiotów, które podlegać mogą karze jest otwarty. Ponadto ustawodawca polski rozszerzył zakres odpowiedzialności na osoby fizyczne, na mocy znowelizowanej ustawy na kierowców. „Art. 92. 1. Kierujący wykonujący przewóz drogowy z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze grzywny w wysokości do 2000 złotych.

2. Wykaz naruszeń, o których mowa w ust. 1, oraz wysokości grzywien za poszczególne naruszenia określa załącznik nr 1 do ustawy”³

Ponadto zakresem odpowiedzialności zostały objęte osoby „zarządzające transportem” (posiadacze Certyfikatu Kompetencji Zawodowych, jeśli zostali zgłoszeni do licencji/zezwolenia, na mocy uregulowań ustawy o transporcie drogowym). Kwestię tą reguluje art. 92 ust. 3. ”Osoba zarządzająca przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca transportem w przedsiębiorstwie, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylającego dyrektywę Rady 96/26/WE”. Trzecią grupą osób jest zgodnie z art. 92. 3. „(…)każda inna osoba wykonująca czynności związane z przewozem drogowym, która naruszyła obowiązki lub warunki przewozu drogowego albo dopuściła, chociażby nieumyślnie, do powstania takich naruszeń, podlega karze grzywny(…)”.

Na tym etapie należy zaznaczyć kilka okoliczności: a) pracownicy ponoszą odpowiedzialność w formie „grzywny”, a więc to co do 1 stycznia 2012 roku stanowiło przekroczenie rodzące skutki prawne jedynie na poziomie postępowania administracyjnego, stało się wykroczeniem względem osób fizycznych. Rodzi to określone dalsze skutki:  pracownicy ponoszą odpowiedzialności finansową wynikającą, co prawda z taryfikatora, ale powiększoną o koszty postępowania sądowego,  pracownicy ponoszą odpowiedzialność, jeśli dopuścili „chociażby nieumyślnie” do powstania naruszeń, b) poziom odpowiedzialności za wykroczenie wydaje się być rażąco wysoki, ponieważ za przekroczenia norm rozporządzenia 561/2006 WE wynosi on aż 2000 zł.

Powstaje pytanie, czy grzywna, w ustalonej wysokości odnosi się do wszystkich naruszeń łącznie czy do każdego z osobna? Z wykładni literalnej „Art. 92. 3. wynika jednoznacznie, że chodzi o sumę wykroczeń, ponieważ ustawodawca ujął to w następujący sposób: „osoba wykonująca czynności związane z przewozem drogowym, która naruszyła obowiązki lub warunki przewozu drogowego albo dopuściła, chociażby nieumyślnie, do powstania takich naruszeń, podlega karze grzywny”.

W treści normy występuje liczba mnoga w odniesieniu do naruszeń oraz liczba pojedyncza w odniesieniu do grzywny.

Po drugie postulat rozciągnięcia odpowiedzialności na osoby fizyczne został wyrażony na gruncie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylającego dyrektywę Rady 96/26/WE. Rozporządzenie, po raz pierwszy w historii dopuszcza możliwość utraty Certyfikatu Kompetencji Zawodowych przez jego posiadacza, w wyniku utraty tzw.: „dobrej reputacji”. Warto w tym miejscu zauważyć, że w art. 6/1071/2009 WE przewidziano możliwość utraty dobrej reputacji za „poważne zarzuty, takie jak wyroki skazujące lub sankcje za popełnienie poważnego naruszenia obowiązujących przepisów krajowych w następujących dziedzinach: (…) (…) (iii) płace i warunki zatrudnienia w zawodzie;”. Bezsporne jest, że naruszenia norm rozporządzenia 561/2006 WE oraz umowy AETR w zakresie art. 6-9 a także w odniesieniu do niektórych uregulowań preambuły, stanowią naruszenia źródeł prawa pracy a więc stanowią naruszenie o którym mowa w art. 6 rozporządzenia 1071/2009 WE i mogą skutkować w konsekwencji utrata dobrej reputacji a w konsekwencji utratą zezwolenia/licencji.

Po trzecie postulat rozciągnięcia odpowiedzialności na osoby fizyczne został wyrażony na gruncie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń – Załącznik 2 tabela C⁴ Na podstawie art. 95 § 6 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia⁵.

Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).