Autor publikacji: Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.
Czy kierowcy wolno odmówić składania wyjaśnień w trakcie kontroli na drodze? Znaczna część przewoźników i kierowców, którzy doświadczyli kontroli na drodze sygnalizuje, że wyjaśnienia oraz oświadczenia kierowców złożone do protokołu odbiegają od intencji zeznań kierowcy lub od stanu faktycznego zdarzenia. Dzieje się tak z uwagi na okoliczność, że kierowcy składając w dobrej wierze wyjaśnienia lub oświadczenia na piśmie nie rozumieją kontekstu lub wprost nie znają stanu prawnego, w zakresie których zajmują stanowisko.
Z punktu widzenia przewoźnika (oraz skuteczności odwołania się od decyzji o nałożeniu kary) byłoby lepiej, aby kierowca nie zajmował żadnego stanowiska ustnego lub pisemnego w trakcie kontroli, w zakresie w którym nie jest specjalistą.
Zachodzi więc pytanie – czy kierowca ma prawo odmówić składania ustnych i pisemnych wyjaśnień w trakcie kontroli na drodze?
Zgodnie z art. 55. 1. ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r.
( Dz.U. Nr 125, poz. 1371 z późn.zm.): Inspektor wykonując zadania, (…), ma prawo do:
1.wstępu do pojazdu;
2.kontroli dokumentów;
2.a.kontroli karty kierowcy i karty przedsiębiorstwa;
3.kontroli zainstalowanych lub znajdujących się w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych lub tachografu cyfrowego;
4.kontrolowania masy, nacisków osi i wymiarów pojazdu przy użyciu przyrządu pomiarowego;
5.żądania od podmiotu wykonującego przewóz drogowy i jego
pracowników pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów i innych nośników informacji oraz udostępnienia wszelkich danych mających związek z przedmiotem kontroli;
6. wstępu na teren podmiotu wykonującego przewóz drogowy, w tym do pomieszczeń lub lokali, gdzie prowadzi on działalność lub przechowuje dokumenty i inne nośniki informacji wymagane przepisami, o których mowa w art. 4 pkt 22, w dniach i godzinach, w których jest lub powinna być wykonywana ta działalność.
1a.Inspektor przeprowadza czynności kontrolne, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 5 i 6, w obecności przedsiębiorcy albo osoby przez niego upoważnionej.
1b.Kontroli dokumentów, o których mowa w art. 87, inspektor dokonuje w obecności kierującego przemieszczającym się środkiem transportu.
Jasno wynika, że organ dokonujący kontroli nie może w ramach kontroli na drodze dokonać jej w zakresie szerszym niż ten który wynika z punktów 1-6 powyższego artykułu, ze szczególnym uwzględnieniem ust. 1a powyższego artykułu. A więc, żeby miał prawo żądać od kierowcy pisemnych lub ustnych wyjaśnień, kierowca musiałby znajdować się w obecności przedsiębiorcy albo osoby przez niego upoważnionej. Kontrolowanym może być nie tylko przedsiębiorca w przedsiębiorstwie, ale również kierowca wykonujący transport, a więc zatrzymany na drodze. W związku z tym w myśl art.70 ust. 3 inspektor ma obowiązek zapoznać kontrolowanego z jego prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy. O obowiązkach tych z kolei mówi art. 72:
„Art. 72. Kontrolowany jest obowiązany umożliwić inspektorowi dokonanie czynności kontrolnych, a w szczególności:
1) udzielić ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazać dokumenty lub inne nośniki informacji oraz udostępnić dane mające związek z przedmiotem kontroli; (…)
Tak więc ustawodawca nałożył na kontrolowanego obowiązek złożenia
wyjaśnień, ale nie usankcjonował tego obowiązku w katalogu kar. A
ponadto ustawodawca dopuścił ewentualność odmowy złożenia wyjaśnień pisemnych poprzez regulację art. 74:
1. Z przeprowadzonych czynności kontrolnych inspektor sporządza protokół kontroli.
2. Protokół podpisują inspektor i kontrolowany. Odmowę podpisania
protokołu przez kontrolowanego kontrolujący odnotowuje w protokole kontroli i podaje jej przyczynę.
3. Oryginał protokołu kontroli zatrzymuje kontrolujący, a kopię doręcza się kontrolowanemu kierowcy, przedsiębiorcy lub podmiotowi wykonującemu przewóz drogowy.
4. Do protokołu kontroli kontrolowany może wnieść zastrzeżenia.
Ustawodawca przewidział więc możliwość odmowy złożenia podpisu przez kierowcę pod protokołem z kontroli. W praktyce oświadczenia kierowcy będą stanowiły materiał dowodowy jeśli kierowca złoży podpis na protokole zawierającym jego zeznania. Brak takiego podpisu będzie rodził skutki analogiczne jak przy braku złożenia wyjaśnień.
Czytaj także:
- Kontrola – dowody na piśmie – na gruncie uregulowań rozporządzenia 561/2006 WE
- Jaki zakres obejmuje kontrola drogowa na gruncie rozporządzenia 561/2006 WE?
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
