Prawidłowe uzasadnienie decyzji administracyjnej – warunkiem koniecznym utrzymania jej w mocy. Doświadczenie pokazuje, że niezmiernie istotną kwestią na jaką należy zwracać szczególną uwagę podczas prowadzonych postępowań administracyjnych, jest treść wydanej w danej sprawie decyzji administracyjnej, począwszy od znajdujących się na niej wszelkich danych (tj. oznaczenia organu, daty wydania, oznaczenia strony), rozstrzygnięcia, uzasadnieniu, kończąc na pouczeniu i podpisach.
Większość przewoźników nie zdaje sobie sprawy, że wydaną w jego sprawie decyzję można podważyć, jeśli nie spełnia ona ustawowych wymogów.
Jak sprawdzić czy wydana w sprawie decyzja jest prawidłowa i odpowiada ustawowym wymogom?
Otóż głównym wyznacznikiem w tym zakresie jest art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego, który określa podstawowe części składowe, jakie winna zawierać decyzja.Zgodnie z jego brzmieniem należy do nich między innymi uzasadnienie faktyczne i prawne.
Czym jest uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji?
„Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne- wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa”.
Uzasadnienie decyzji jest jej integralną częścią i jego zadaniem jest wyjaśnienie rozstrzygnięcia stanowiącego dyspozytywną część decyzji administracyjnej,a także spowodowanie przekonania strony o jego prawidłowości.
Równocześnie, uzasadnienie powinno umożliwić organowi nadzoru oraz sądowi administracyjnemu sprawdzenie prawidłowości toku rozumowania organu wydającego decyzję oraz motywów rozstrzygnięcia, co ma bardzo istotne znaczenie zwłaszcza przy ocenie prawidłowości decyzji o charakterze uznaniowym (wyrok NSA OZ w Katowicach z 23 października 1998r.).
Uzasadnienie jako jeden z elementów decyzji powinno zawierać ocenę zebranego materiału dowodowego, dokonaną przez organ wykładnię przepisów zastosowanych w konkretnej sprawie, oraz ocenę przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa.
Organ administracyjny jest więc zobowiązany do wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek, którymi się kierował przy załatwieniu sprawy. Motywy te powinny znaleźć swój wyraz w uzasadnieniu faktycznym i prawnym decyzji, bowiem strony mają prawo znać argumenty i przesłanki podejmowanych wobec nich decyzji.
Bez zachowania prawidłowości, będącego przedmiotem naszej analizy elementu decyzji, strony zostają pozbawione możliwości skutecznej obrony swoich słusznych interesów, a także prowadzenia polemiki z organem- zarówno w odwołaniu od decyzji jak też w skardze administracyjnej.
Aby powyższe przesłanki zostały spełnione, rozstrzygnięcie organu powinno być sformułowane w sposób jasny, precyzyjny, zrozumiały dla każdej ze stron postępowania, bez niedomówień i możliwości różnej interpretacji. Powinno realizować obowiązującą w postępowaniu administracyjnym zasadę- ogólnego przekonywania (art. 11 kpa).
Organ w pierwszej kolejności powinien podać fakty, które uznał za udowodnione, a następnie dokonać oceny przyjętego stanu faktycznego. Ma on obowiązek dokładnego uzasadnienia przyjęcia konkretnego przepisu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia i nie może ograniczyć się do powołania artykułu czy paragrafu. Powinien on również w swoim uzasadnieniu zawrzeć umotywowaną ocenę stanu faktycznego a także jasno wskazać związek zachodzący pomiędzy tą oceną a treścią przyjętego rozstrzygnięcia (wyrok NSA OZ w Lublinie z 15 grudnia 1995r., SA/Lu 2479/94-Lex Polonica).
Niezmiernie istotne z punktu widzenia legalności i prawidłowości decyzji jest również to, żeby wnioski i twierdzenia organu, zawarte w uzasadnieniu określonego rozstrzygnięcia, znajdowały oparcie w zebranym materiale dowodowym sprawy. Brak takiego odzwierciedlenia w dokumentacji sprawy sprawia, że taka decyzja jest wadliwa i będzie musiała zostać uchylona przez organ nadzoru.
W związku z obowiązującym organy zapewnieniem stronom czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz umożliwienia im wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów (art. 10§1 kpa), organ powinien w uzasadnieniu swojej decyzji odnieść się do tych wypowiedzi stron, jak również do innych twierdzeń i zarzutów podnoszonych w trakcie postępowania. Naruszenie przez organ tego obowiązku, stanowić będzie naruszenie prawa procesowego, a to z kolei powinno skutkować uchyleniem zaskarżonych decyzji (wyrok WSA w Warszawie z 14 kwietnia 2005r., III SA/Wa 180/05-LEX nr 166546).
Ważnym jest również, że analiza dowodów i ocena materiału dowodowego powinna być dokonana nie później niż w momencie wydania decyzji rozstrzygającej sprawę, a motywy rozstrzygnięcia mają wynikać z jej uzasadnienia i nie mogą być uzupełniane ani też przytaczane późniejszymi wypowiedziami rozstrzygającego organu. To bowiem właśnie zaskarżona decyzja jest przedmiotem badania przez wyższą instancję i to na podstawie treści decyzji (jej uzasadnienia) strona powinna czerpać wiedzę o swej sytuacji i to z jej brzmieniem polemizuje występując za pomocą określonego środka zaskarżenia. Nie będzie więc prawnie skuteczne uzupełnienie lub modyfikacja decyzji np. w odpowiedzi organu administracyjnego na skargę do Sądu Administracyjnego.
Reasumując, należy stwierdzić, że jednym z najistotniejszych czynników wpływających na umocnienie praworządności, jest obowiązek organów administracyjnych należytego i wyczerpującego informowania stron o wszelkich okolicznościach faktycznych i prawnych, którymi kierowały się w toku załatwienia sprawy.
Prawidłowe uzasadnienie decyzji ma nie tylko znaczenie prawne ale również wychowawcze, bowiem ma pogłębiać zaufanie uczestników postępowania do organów administracji publicznej. (wyrok NSA OZ w Lublinie z 15 grudnia 1995r., SA/Lu 2479/94-Lex Polonica)
Jak więc wynika z powyższego, uzasadnienie stanowi jeden z warunków sine gua non skutecznej kontroli decyzji administracyjnych przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Opracowała:
Aneta Kałuża-Plaskota-Prawnik
Bibliografia:
Kodeks postępowania administracyjnego – Komentarz Piotr Przybysz Wydanie 4
