Strona główna Diety i Ryczałty Noclegowe Za co sądy przyznają dziesiątki tys. zł kierowcom?

Za co sądy przyznają dziesiątki tys. zł kierowcom?

4472
0
4.33/5 (6)

Zawód kierowcy jest niezwykle specyficzny. Znacząco różni się od większości zawodów i dlatego prawodawca stara się bardzo dokładnie go regulować. W związku z tym istnieje duża ilość aktów prawnych mających znaczenie dla każdego, kto zajmuje się transportem drogowym. Należy więc zadać sobie pytanie, jak odnaleźć się w tym gąszczu przepisów?

W niniejszej publikacji przedstawię sposób prawidłowego wyliczania wynagrodzenia dla kierowców. Poruszę tylko wycinek z zakresu prawa dotyczącego przedsiębiorców transportowych, ale za to niezwykle ważny z punktu widzenia utrzymania licencji. Należy pamiętać, że naruszenie praw pracowniczych może doprowadzić do jej cofnięcia. Ponadto nieprawidłowe wypłacanie wynagrodzenia naraża przedsiębiorstwa na ogromne roszczenia wysuwane przez kierowców.

Należy zacząć od ustalenia wymiaru czasu pracy kierowcy w konkretnym miesiącu. Jak to zrobić? Wykorzystamy w tym celu artykuł 130 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141. Jego treść brzmi:

§ 1. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalany zgodnie z art. 129 § 1, oblicza się: 
1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku. 
§ 2. Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Za przykład weźmy miesiąc lipiec 2013 roku. Liczył on 4 równe tygodnie oraz 3 dni „wystające” poza czwarty tydzień. Są to dni od poniedziałku do środy, które zaliczamy do okresu rozliczeniowego. Zgodnie z powyższą instrukcją mnożymy 4 tygodnie przez 40 godzin, a do wyniku dodajemy iloczyn 3 „skrajnych” dni niestanowiących pełnego tygodnia i 8 godzin. Całość daje nam wynik – 184 godziny. W związku z tym, że w badanym miesiącu nie było żadnych dni ustawowo wolnych od pracy, uzyskana liczba 184 godzin stanowi wymiar czasu pracy.

Następnym krokiem będzie analiza wszystkich aktywności kierowcy w każdym dniu okresu rozliczeniowego. Należy sprawdzić czy występowały godziny nadliczbowe, praca w godzinach nocnych, niedzielno – świątecznych oraz dyżury.
Zgodnie z art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 879 podstawowy system pracy wygląda następująco:

Czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 1 i 3–5.

Mimo, że zaletami tego systemu są łatwość obliczania nadgodzin i powtarzalność, to brak tu możliwości wyznaczenia krótszych lub dłuższych dni pracy w zależności od potrzeb pracodawcy. Zawód kierowcy jest specyficzny z tego względu, że ciężko tu zaplanować godziny pracy i przez to może powstawać większa ilość godzin nadliczbowych.

Należy podkreślić, że przedsiębiorca transportowy ma możliwość zastosowania szeregu innych systemów pracy, którymi objęci będą zatrudnieni u niego kierowcy. Jest to przede wszystkim równoważny system pracy z możliwością wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin. Ustawodawca uregulował tą instytucję prawną w art. 15 u. o cz. p. k. System ten jest zdecydowanie elastyczniejszy w porównaniu z systemem podstawowym, ponieważ kierowca w zależności od potrzeb pracodawcy może w niektórych dniach pracować dłużej niż 8 godzin bez generowania, lub generowania mniejszej liczby nadgodzin. Dzieje się tak ponieważ godziny nadliczbowe pojawiają się dopiero po np. 12 godzinie. Trzeba jednak pamiętać o konieczności zrównoważenia tych godzin, poprzez skrócenie czasu pracy w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Ponadto można w powyższym przypadku wydłużyć okres rozliczeniowy, w którym owe zrównoważenie ma nastąpić, nawet do 4 miesięcy.

Kolejnym systemem pracy mogącym mieć zastosowanie wśród kierowców jest system przerywanego czasu pracy opisany w art. 16 ust. 1 u. o cz. p. k.

Do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym może być stosowany, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, system przerywanego czasu pracy we-dług z góry ustalonego rozkładu, przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. W przypadku gdy kierowca wykonuje przewozy regularne, przerwa może trwać nie dłużej niż 6 godzin, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy nie przekracza 7 godzin.

Kilkugodzinne przerwy wymienione wyżej nie są w tym systemie wliczane do czasu pracy, jednak kierowcy należy się za nie połowa wynagrodzenia przysługującego za czas dyżuru.

Następną propozycją ustawodawcy jest możliwość wprowadzenia zadaniowego systemu czasu pracy. Jest on opisany w art. 17 u. o cz. p. k.

Do kierowców wykonujących przewóz drogowy może być stosowany, w przypadkach uzasadnionych rodzajem wykonywanych przewozów lub ich szczególną organizacją, zadaniowy czas pracy, w którym zadania przewozowe ustala pracodawca w takim wymiarze, aby mogły być wykonane w ramach czasu pracy określonego w art. 11 oraz z uwzględnieniem przepisów dotyczących przerw przeznaczonych na odpoczynek i okresów odpoczynku. Rozkład czasu pracy w okresie wykonywania danego zadania przewozowego ustala kierowca.

Pracodawca chcący stosować powyższy przepis musi pamiętać, że nie da się tu wydłużyć dobowego wymiaru czasu pracy. Będzie on zawsze wynosił 8 godzin co oznacza, że każde jego przekroczenie będzie stanowiło godziny nadliczbowe. Należy więc pamiętać aby wyznaczać kierowcy takie zadania by mógł je wykonać w ciągu maksymalnie 8 godzin, a ponadto w ciągu  5 – dniowego tygodnia pracy. Zaletą w tym systemie jest możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji czasu pracy. Pracodawca może wskazać jedynie dni pracy, dni wolne i nieobecności. Problem pojawi się jednak jeśli pracownik nie zdoła wykonać zadania w ciągu dotyczących go norm czasowych.

Wobec kierowcy może mieć również zastosowanie instytucja prawna z art. 8 ust. 2 u. o cz. p. k.

Indywidualny rozkład czasu pracy pracownika ustalany przez pracodawcę może przewidywać różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy; w takim przypadku ponowne wykonywanie pracy przez pracownika w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Co do zasady pracownik chcąc na nowo wykonywać pracę w ciągu 24 godzin od momentu poprzedniego rozpoczęcia zadania służbowego naraża pracodawcę na zwiększenie kosztów. Stanie się tak ponieważ powyższe godziny pracy zostaną zaliczone do poprzedniej doby pracowniczej i staną się godzinami nadliczbowymi Omawiany przepis daje jednak możliwość na rozpoczynanie pracy w przed zakończeniem się poprzedniego okresu 24 – godzinnego bez generowania nadgodzin.

Jak widać sposób obliczania wynagrodzenia może być zróżnicowany w zależności od systemu czasu pracy obowiązującego pracowników konkretnego przedsiębiorcy. Jego analiza pozwoli nam ustalić poszczególne składniki wynagrodzenia.

Do wynagrodzenia kierowcy należy wliczyć dodatek za godziny nadliczbowe. Powstają one jeśli pracownik wykonuje pracę ponad obowiązujące go normy czasu pracy (dobowe i tygodniowe) wynikające z obowiązującego u pracodawcy systemu i rozkładu czasu pracy. Za nadgodziny pracownikowi należy się rekompensata w postaci udzielenia mu czasu wolnego lub wypłacenia odpowiedniego wynagrodzenia. Rekompensata w postaci pieniężnej składa się z dwóch części. Pierwszą częścią jest wynagrodzenie zasadnicze wynikające z jego osobistego zaszeregowania, a drugą część stanowi dodatek. Zgodnie z art. 151 ze zn. 1 § 3 Kodeksu pracy może on wynosić 100% lub 50% wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli jednak taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, to należy wypłacić 60% wynagrodzenia. Dodatek w wysokości 100% należy się w przypadku gdy godziny nadliczbowe przypadły w porze nocnej, w dni niedzielno – świąteczne, które zgodnie z obowiązującym go rozkładem nie są dla niego dniami pracy, a także w dni wolne udzielone w zamian za pracę w dni niedzielno – świąteczne będące dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.  Dodatek w wysokości 100% należy się również z tytułu przekroczenia tygodniowej normy czasu pracy – czyli 40 godzin – z pominięciem jednak godzin, za które został wypłacony dodatek z tytułu przekroczeń norm dobowych.


Jeżeli kierowca wykonuje pracę w dniu, który powinien być dla niego dniem wolnym, a nie ma możliwości udzielenia mu w zamian dnia wolnego, to za pierwsze 8 godzin należy wypłacić dodatek w wysokości 100%, a za czas pracy po 8 godzinie dodatek w wysokości 50%.

Kolejnymi składnikami wynagrodzenia mogą być dodatki z tytułu dyżurów. One również występują w postaci 100% i 50%.

Dyżury kierowców reguluje art. 9 oraz art. 10 u. o cz. p. k. Zgodnie z tymi przepisami za czas dyżuru jest uważany okres, w którym kierowca pozostaje poza obowiązującymi go godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy, która wynika z umowy o pracę, w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Za czas tego dyżuru z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, kierowcy należy się czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości wykonanego dyżuru. Jeśli nie ma możliwości udzielenia czasu wolnego, kierowcy należy się wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli jednak taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, to należy wypłacić 60% wynagrodzenia. Ten dyżur nazywany jest dyżurem 100%.

Ponadto zgodnie z art. 13 u. o cz. p. k. do czasu dyżuru kierowcy zalicza się 30 – minutową przerwę, w przypadku gdy liczba godzin jego pracy nie przekracza 9 godzin oraz 45 – minutową, w przypadku gdy liczba godzin pracy kierowcy wynosi więcej niż 9 godzin. Również czas pozostawania w dyspozycji przez kierowcę jadącego w zespole jest czasem dyżuru. Za czas takich dyżurów kierowcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy, nie niższe jednak niż w wysokości połowy wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania kierowcy, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli jednak taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, to należy wypłacić 60% wynagrodzenia. – art. 9 u. o cz. p. k. Ten dyżur nazywany jest dyżurem 50%. Taki dyżur trzeba zrekompensować wyłącznie w formie pieniężnej.

Pracodawco pamiętaj, że 15 – minutowa przerwa udzielana w przypadku, gdy wymiar czasu pracy obowiązujący kierowcę wynosi co najmniej 6 godzin zaliczana jest do czasu pracy – art. 27 ust. 3 u. o cz. p. k.

Ponadto należy uwzględnić pracę w porze nocnej. Kierowcy wykonującemu zadania służbowe w porze nocnej przysługuje do każdej przepracowanej godziny dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej, która wynika z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów – art. 151 ze zn. 8 §1 Kodeksu pracy.

Podstawą do prawidłowego wyliczenia wynagrodzenia kierowcy jest uwzględnienie wszystkich powyższych okoliczności.

Piotr Zaszczudłowicz

Mariusz Miąsko 

Kancelaria Prawna Viggen Sp.j.

Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).

Oceń artykuł

Poprzedni artykułPrawa państw do przyjęcia indywidualnych środków
Następny artykułNIK o oznakowaniu polskich dróg
Autor ponad 250 publikacji prawnych dotyczących w szczególności: europejskiego prawa pracy i ubezpieczeń społecznych mobilnych pracowników „delegowanych”, elementów prawa podatkowego pracowników -„rezydentów”, europejskich regulacji dot. okresów prowadzenia pojazdów, przerw i odpoczynków kierowców, międzynarodowego prawa użytkowania tachografów, prawa przewozowego, prawa mocowania ładunków, prawa przewozu ładunków szybko psujących się, prawa przewozu, materiałów niebezpiecznych, krajowego i unijnego prawa przewozu osób, międzynarodowych reguł handlowych Incoterms 2010, prawa administracyjnego branży TSL, elementów prawa ruchu drogowego.