Autor publikacji: Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.
Podtytuł: Punkt 14 preambuły rozporządzenia 561/2006 WE
(14) Aby zapewnić skuteczne kontrole przestrzegania przepisów, istotne jest, by właściwe organy były w stanie stwierdzić przy przeprowadzaniu kontroli drogowych oraz po upływie okresu przejściowego, czy w dniu kontroli oraz przez poprzedzające go 28 dni należycie przestrzegany był czas prowadzenia pojazdu i okresy odpoczynku.
Legislator unijny, uzasadniając konieczność dokumentowania okresu 28 dni wstecz oraz dnia bieżącego, założył z góry, że kontrolowane w tym zakresie będą jedynie:
a) „okresy odpoczynku” (zapewne więc dzienne i tygodniowe),
b) „czas prowadzenia pojazdu” (zapewne więc dzienny, tygodniowy i dwutygodniowy czas prowadzenia pojazdu).
Legislator unijny wyraźnie rozróżnił „czas prowadzenia pojazdu” od „okresu prowadzenia pojazdu” i zasygnalizował potrzebę dokumentowania „czasu prowadzenia pojazdu”, nie wspominając o konieczności dokumentowania „okresu prowadzenia pojazdu”. Taka obserwacja może wydawać się nieco zaskakująca. Jest to jednak naturalna konstrukcja, ponieważ kierowca dokumentując np. tygodniowy „czas prowadzenia pojazdu” pośrednio dokumentuje każdy kolejny 4,5 godzinny „okres prowadzenia pojazdu”.
Niemniej jednak na podstawie uregulowań prawa krajowego (w ustawie o transporcie drogowym), przewidziano sankcje także za przekroczenia „okresów prowadzenia pojazdów” a więc kierowca dla udokumentowania także tej instytucji musi przechowywać w pojeździe dokumentację.
Jaka dokładnie to ma być dokumentacja – tego przedmiotowy przepis nie wspomina, jednak oczywiste jest, że będą to wykresówki, pliki cyfrowe i zaświadczenia działalności kierowców.
Normodawca nie dokonał enumeratywnego wylicza konkretnych dokumentów, które należy okazać do kontroli we wspomnianym zakresie. Określono jedynie, że mają być to takie informacje na podstawie których organy kontrolne będą w stanie stwierdzić „czy należycie przestrzegane były wymagane normy”.
Udokumentowanie należytego przestrzegania normy, nie może być, pod żadnym pozorem oparte na woluntaryzmie interpretacyjnym.
Procedury dokumentowania zostały, w sposób wyraźny określone.
Wyjątek stanowi jednak wręcz akademicki przykład luki prawnej w przepisach, w odniesieniu do zasad dokumentowania odpoczynku tygodniowego na wykresówce tachografu analogowego, w rozporządzeniu 3821-85 EWG, a także w załączniku IB oraz, w oparciu o wprowadzone w dniu 1 października 2011 r. w życie wymagania: 038, 041 oraz 042 z Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1266/2009 dostosowujące po raz dziesiąty do postępu technicznego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85. Więcej na ten temat napisałem w ramach odrębnego opracowania prawnego.
Ma to o tyle znaczenie, że jeśli kierowca porusza się, przykładowo pojazdem bez dokumentu „Zaświadczenia działalności kierowcy” (potocznie zwaną „urlopówką”) wystawionego np.: za okres „odpoczynku tygodniowego”, a jednocześnie, w tym samym czasie okres ten udokumentował się automatycznie (poprzez niewyciągnięcie karty kierowców z tachografu cyfrowego) lub „wpisem manualnym”, zgodnie z procedurą wpisu manualnego oraz procedurą określoną w załączniku IB do rozporządzenia 3021/85 EWG, to przewoźnik nie łamie postanowienia niniejszego rozporządzenia.
Na takim stanowisku stoi Komisja Europejska, w wydanej „wytycznej nr 5” opublikowanej w lutym 2008 i zmodyfikowanej w grudniu 2009. Więcej na ten temat napisałem w ramach odrębnego opracowania prawnego.
Jest to okoliczność godna zauważenia, w świetle różnorodnych praktyk stosowanych przez rozliczne organy kontrolne w Europie, które częstokroć błędnie wydają decyzję o nałożeniu kary za brak „zaświadczenia działalności kierowcy” co, jak wykazano powyżej, jest sprzeczne z treścią uregulowania.
Analizując zagadnienie skuteczności kontroli warto odnieść się do określenia zakresu organów kontrolnych. Można zadać pytanie, czy Państwowa Inspekcja Pracy podobnie jak ITD, posiada do realizacji kontroli z wykresówek oraz plików cyfrowych jak również „zaświadczeń działalności kierowcy”.
Warto zauważyć, że uregulowanie pkt. 14 preambuły rozporządzenia 561/2006 WE odnosi się do kontroli plików cyfrowych i wykresówek, które są źródłami prawa pracy.
Zgodnie natomiast z art. 89 ust. 1 pkt. 6) ustawy o transporcie drogowym, do organów kontroli należą także Inspektorzy PIP – w odniesieniu do zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy oraz czas jazdy i postoju.
W związku z tym, że przepisy rozporządzenia 561/2006 WE określają w pewnym zakresie przepisy prawa pracy kierowców, doprecyzowując i uszczegóławiając ich specyficzną sytuację na gruncie przepisów polskiego kodeksu pracy oraz ustawy o czasie pracy kierowców, określają czas jazdy i czas postoju, a także biorąc pod uwagę zasadę supremacji prawa unijnego nad krajowym należy uznać, że PIP może przeprowadzać kontrolę w oparciu o przepisy rozporządzenia 561/2006 WE.
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
