Weksel to największe zagrożenie dla każdej firmy transportowej. Dla firmy transportowej która wystawiła choćby jeden weksel in blanco może się on okazać prawdziwą bombą, zabójczą nawet dla największych podmiotów gospodarczych.
W polskich warunkach prawie każdy leasing lub umowa kredytowa na ciężarówkę lub autokar jest równoznaczny z koniecznością wyemitowania weksla in blanco. Nie ma nic złego w żądaniu weksla in blanco od przewoźnika – pod warunkiem, że przewoźnik wie jak go wypełnić albo związać skutecznie z deklaracją wekslową lub umową aby nie utracić firmy i całego dorobku życia.
Mówiąc wprost, wystawienie weksla in blanko jest bardzo niebezpieczne dla wystawcy który nie posiada wystarczających umiejętności w tym zakresie.
Dlaczego wystawienie weksla in blanco jest niebezpieczne dla przewoźnika?
Wbrew wyobrażeniu przewoźników wystawiających, weksel in blanco, można go wypełnić do dowolnej kwoty według fantazji posiadacza weksla, chyba że weksel ten jest zaopatrzony w specjalną klauzulę wiążącą go z deklaracją.
Gdyby nieuczciwy pracownik firmy leasingowej zechciał z dnia na dzień stać się milionerem, to oczywiście może pomysł taki uskutecznić w ciągu nie więcej niż 3 miesięcy. W takim czasie bez problemu uzyska przeciwko przewoźnikowi sądowy nakaz zapłaty, klauzulę wykonalności i wszczęcie skutecznego postępowania egzekucyjnego lub co najmniej zabezpieczającego na majątku firmy transportowej.
Wystawienie weksla in blanco bez specjalistycznego zabezpieczenia jest przejawem co najmniej braku rozsądku.
Jedną z przyczyn wpływających za niezrozumienie tego zagadnienia był fakt, że na urzędowych drukach wekslowych istniała formuła która ewidentnie myliła większość wystawców. Brzmiała ona najczęściej: ”urzędowy blankiet wekslowy do sumy wekslowej nie przekraczającej 10 000 zł”. Zapis ten sugerował osobom nie wtajemniczonym w prawo wekslowe, że jakiejkolwiek kwoty by nie wpisano, to i tak weksel był ważny do kwoty 10 000 zł. Tak oczywiście nie było bo zapis ten dotyczył wyłącznie potwierdzenia uiszczenia opłaty skarbowej ale skutecznie wprowadzał w błąd.
Blankiety urzędowe weksli już nie obowiązują – ale nie ma to żadnego znaczenia ponieważ tak naprawdę stanowiły tylko jedyną z dopuszczalnych forma weksla (a tak naprawdę źródło zabezpieczenia przez Skarb Państwa własnych interesów finansowych). Chodzi o to że na blankietach wekslowych (urzędowych) zawarta była od razu opłata skarbowa. Oczywiście weksle obowiązują i zawsze obowiązywały w formie „pozaurzędowych” blankietów (np. na zwykłej kartce papieru).
Sam fakt dołączenia do weksla deklaracji przed niczym nie chroni przewoźnika. Żeby deklaracja chroniła wystawcę przed skutkami nieuczciwego wypełnienia, weksla musi być właściwie powiązany z deklaracją. Tym czasem w tracie mojej praktyki w obrocie wekslowym nie spotkałem się z ANI JEDNĄ deklaracją prawidłowo powiązaną z wekslem. Mówiąc wprost, należy się liczyć, że posiadacz weksla może taką deklarację wrzucić do kosza – weksel wypełnić wedle własnego uznania a wystawca weksla w praktyce nigdy nie udowodni że deklaracja regulowała zasady wypełnienia weksla w sposób odmienny.
Aby deklaracja chroniła przewoźnika, należy zastosować specjalistyczną klauzulę, która jest konieczna dla zabezpieczenia jego firmy.
Zastanówmy się…
Czy kiedykolwiek przewoźnik pozwolił by sobie na sprzedaż choćby jednego ciągnika siodłowego lub autobusu bez wpisania w umowie wartości pojazdu? Oczywiście że nie….ale jednocześnie tysiące przewoźników emituje weksle przez które mogą stracić wszystko co posiadają a nawet więcej niż posiadają.
Tymczasem…wartość pojazdu jest w stanie ustalić biegły sądowy, dzięki czemu można unieważnić nieuczciwie zawyżoną lub zaniżoną transakcję….natomiast (z uwagi na abstrakcyjny charakter weksla), jego wartości praktycznie nie da się podważyć.
W nieodległej historii były już przypadki, gdy pracownicy firmy leasingowej lub banku wyemitowali weksel po spłacie zobowiązania. Dwa z nich był nawet emitowane w programie TVP „Sprawa dla Reportera”.
Bank i Leasingodawca to tylko „szyld” pod którym pracują zwykli ułomni ludzie i pokładanie przesadnej wiary w „szyldzie” jest cokolwiek…zadziwiające.
Zupełnie nie zrozumiałe jest dlaczego przewoźnik uzależnia los własnego majątku i poziomu życia od wiary w uczciwość pracownika w którego zasięgu dłoni znajduje się dokument mogący zamienić go w milionera.
Dlaczego weksel in blanco można wypełnić na dowolną wartość praktycznie bez karnie??
Aby to zrozumieć, trzeba poznać cechy weksla oraz poznać stanowisko Sądu Najwyższego odnoszącego się do tej kwestii.
1. Zobowiązanie z weksla jest S O L I D A R N E, co oznacza, że obojętnie w jakim charakterze przewoźnik podpisze się na wekslu i obojętnie ile osób podpisze się na wekslu to prawny posiadacz weksla (wierzyciel) może dokonać swobodnego wyboru od której z osób podpisanych na wekslu będzie dochodził roszczenia o zapłatę kwoty wskazanej na wekslu.
2. Zobowiązanie z weksla jest B E Z W A R U N K O W E, co oznacza, że weksel – jest zobowiązaniem NIEODWOŁALNYM. W odróżnieniu do prawa czekowego w prawie wekslowym nie przewidziano możliwości odwołania weksla z uwagi na okoliczność wskazaną w samym wekslu.
3. zobowiązanie z weksla jest S A M O D Z I E L N E, co oznacza, że każdy, kto podpisuje weksel, obojętnie w jakim charakterze (wystawca, akceptant, poręczyciel, indosant), odpowiada z weksla w takim charakterze, w jakim go podpisał. Co to realnie oznacza? Inaczej mówiąc każdy kto się podpisał na wekslu odpowiada choćby zobowiązania innych osób okazały się nieważne z uwagi np.: na brak wymaganego wieku do zawierania danego weksla. Każde zobowiązanie na wekslu jest całkowicie NIEZALEŻNE (samodzielne) od pozostałych. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 stycznia 1996r. I AC 615/95
„I. Zobowiązania wekslowe poszczególnych osób podpisanych na wekslu są samoistne i niezależne od innych podpisów złożonych na wekslu.
II. Podpisy nieważne, czy z jakichkolwiek przyczyn nie zobowiązujące, nie uchybiają ważności innym podpisom na wekslu.
III. Ze względu na formalny charakter zobowiązania wekslowego, jego treść musi być wyczerpująco wyrażona w samym tekście weksla”.
4. Zobowiązanie z weksla jest A B S T R A K C Y J N E
Faktycznie jest tak że zazwyczaj jeśli ustalamy cenę zakupu samochodu to jest ona do wykazania w razie wątpliwości stron transakcji poprzez ustalenie wieku, marki, stanu technicznego przykładowego przedmiotu sprzedaży (np.: auta). Stąd też trudno jest nam zaakceptować że jeśli w wekslu wpiszemy pomyłkowo kwotę sto tysięcy zamiast tysiąc to w razie braku dobrej woli posiadacza weksla nie będziemy w stanie powiązać tego weksla z żadną czynnością ani przedmiotem na poczet której wystawiliśmy taki weksel i co za tym idzie nie będziemy w stanie wykazać oczywistej pomyłki. Tak samo sytuacja wygląda jeśli chodzi o próbę ewentualnego oszustwa i próbę wyłudzenia poprzez wpisanie w wekslu (np.: in blanco) kwoty innej niż ta na którą się realnie umówiliśmy. Pomijając niezwykle szczęśliwe zbiegi okoliczności trzeba powiedzieć że abstrakcyjność weksla skutkuje niestety praktycznie biorąc niemożliwością udowodnienia że kwota wpisana w wekslu jest znacznie wyższa od kwoty umówionej.
O prawidłową treść i formę dokumentów opisanych powyżej oraz ich zgodność z prawem w firmie transportowej dba program „Wirtualny Audytor”.
Mariusz Miąsko
Niniejsze opracowanie zostało udostępnione Państwu w całości nieodpłatnie dzięki staraniu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Uczestników Rynku Komunikacji Samochodowej i Transportu Drogowego „NAJLEPSZA DROGA” www.najlepszadroga.pl
