Zadaniowy system czasu pracy w transporcie drogowym

Autor publikacji:  Dr Mariusz Miąsko Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j. 

System ten cieszy się ogromnym zainteresowaniem właścicieli, kadrowych i księgowych firm transportowych z uwagi na szereg korzyści jakie płyną dla firmy po zastosowaniu tego systemu na zasadach wynikających z kodeksu pracy.
Dziś poddamy analizie, czy korzyści z zastosowania tego sytemu są tak istotne oraz jakie ryzyko pociąga za sobą zastosowanie tego systemu?

ZAGADNIENIE PIERWSZE: CZY ZASTOSOWANIE TEGO SYSTEMU ZWALNIA Z OBOWIĄZKU PROWADZENIA EWIDENCJI CZASU PRACY?

Ogromna większość przewoźników nie słusznie odwołuje się do zapisów kodeksu pracy określających, że zastosowanie zadaniowego systemu pracy zwalnia ich od prowadzenia ewidencji czasu pracy,
Art. 149. [Ewidencja czasu pracy] § 2.W stosunku do pracowników objętych systemem zadaniowego czasu pracy, (..) pracowników otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy.
Trzeba pamiętać, że przewoźnika w pierwszej kolejności obowiązują przepisy ustawy o czasie pracy kierowców, która („lex specjalis”) ma pierwszeństwo przed zapisami ustawy Kodeks Pracy („lex generalis”).
Ustawa o czasie pracy kierowców jasno określa w art.25.1. (że) ewidencję czasu pracy, (…) pracodawca prowadzi dla kierowców, niezależnie od stosowanego systemu czasu pracy (…)
WNIOSEK: Przewoźnik stosujący zadaniowy system czasu pracy dla kierowców musi zawsze prowadzić ewidencję czasu pracy.

ZAGADNIENIE DRUGIE: KIEDY WOLNO PRZEWOŹNIKOWI ZASTOSOWAĆ ZADANIOWY SYSTEM CZASU PRACY?

Art. 17 Ustawy o czasie pracy kierowców – przewiduje możliwość zastosowania przez przewoźników zadaniowego systemu czasu pracy wyłącznie w przypadkach uzasadnionych rodzajem wykonywanych przewozów lub szczególną organizacją.
Należy więc pamiętać, że zadaniowy system czasu pracy może być zastosowany dla nielicznych firm transportowych, które w praktyce będą mogły wykazać w trakcie kontroli PIP, że:
– rodzaj oraz organizacja przewozów na charakter szczególny. Trzeba będzie wykazać także, że zlecone przez nas zadania były możliwe do wykonalne w ramach 8 godzinnego dnia pracy. Tak więc, zastosowanie zadaniowego systemu pracy będzie w praktyce wykonalne prawie wyłącznie w firmach wykonujących transport na
powtarzalnych trasach np.: dla przewoźników gazów, samochodów na lorach, paliw itp. ponieważ organizator przewozów może zbadać i przeanalizować czy zadanie jest realne do realizacji w danym okresie czasu.
Taka interpretacja jest bezpieczna dla przewoźnika a w firmie transportowej zawsze należy w pierwszej kolejności stosować rozwiązania bezpieczne.

WNIOSEK: Zadaniowy system czasu pracy można zastosować w firmach wykonujących trasy stale na tych samych trasach ponieważ istota zadaniowego systemu czasu pracy polega na tym, kierowca swobodnie decyduje w jakich godzinach pracuje, a pracodawca zainteresowany jest jedynie wykonaniem zadania ale zadanie musi być realne do wykonania w normie 8 godzin.
Przy wybieraniu odpowiedniego systemu czasu pracy kierowców należy mieć na względzie różnego typu sytuacje trudne do przewidzenia, takie jak: korki, objazdy, oczekiwanie na rozładunek czy załadunek, zakazy ruchu w określone dni lub pory dnia, awarie pojazdów, utrudnienia ruchu z powodu wypadków, itd. W kontekście takich sytuacji ciężko jest określić normę zadaniową kierowcy.

Dodatkowo zgodnie z art. 26 Ustawy o czasie pracy kierowców, systemy pracy kierowców nie mogą przewidywać takich składników wynagrodzenia, których wysokość zależy od liczby przejechanych kilometrów, lub ilości przewiezionego ładunku, jeżeli ich zastosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub zachęcać do naruszenia przepisów Rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Tak więc wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy nie może zachęcać kierowców do szybszego wykonania zadania z narażeniem życia, zdrowia swojego lub innych uczestników ruchu.

ZAGADNIENIE TRZECIE: KIEDY OKREŚLAMY KIEROWCY ZAKRES ZADAŃ ORAZ CZY NALEŻĄ MU SIĘ GODZINY NADLICZBOWE

Bardzo ważnym elementem jest okoliczność, że zakres zadań kierowcy powinien być uzgodniony z góry.
Powinien być także ustalony na mocy umowy o pracę, regulaminu pracy, układu zbiorowego pracy, bądź też w odrębnym dokumencie.
Z istoty zadaniowego systemu czasu pracy wynika zasada, że pracownikom pracującym w takim systemie czasu pracy nie przysługują godziny nadliczbowe, z wyjątkiem:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub usunięcia awarii,
2) ustalenia (z góry) ilości zadań tak, że nie jest możliwe ich wykonanie w ramach obowiązujących norm czasu pracy. Należy wziąć pod uwagę orzeczenie SN Wyrok z dnia 4 sierpnia 1999 r., I PKN 181/99 Sąd Najwyższy orzekł iż „nazwanie czasu pracy „zadaniowym” nie wyłącza stosowania przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych.”

WNIOSKI
Zakres zadania musi być określony:

a) z góry,

b) nie przysługuje kierowcy wynagrodzenie za godziny nadliczbowe chyba że:
c) z góry ustalono zbyt dużą ilość zadań – nie realną do wykonania w normie 8 godzinnej,
d) pracodawca ustala tak zadania przewozowe aby były możliwe do wykonania z zachowaniem przepisów o okresach prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynkach.

ZAGADNIENIE CZWARTE: CZY DOPUSZCZALNE JEST STOSOWANIE ZADANIOWEGO SYSTEMU PRACY W PRZEWOZACH NA POTRZEBY WŁASNE?

Należy zaznaczyć, że zgodnie z Art.17 ustawy o czasie pracy kierowców Zadaniowy czas pracy można stosować do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym.
Należy, więc zadać pytanie co jest transportem drogowym, a co nim nie jest?
Ustawa o czasie pracy kierowców w art.2 pkt 1 odsyła nas do ustawy o transporcie drogowym:
„1) transport drogowy – transport drogowy w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym ( Dz. U. Nr 125, poz. 1371, z późn. zm)„
Z kolei Ustawa o transporcie drogowym jednoznacznie definiuje w art. 4.ust. 3 TRANSPORT DROGOWY jako krajowy transport drogowy lub międzynarodowy transport drogowy, określenia te obejmują również:
a) każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, niespełniający warunków niezarobkowego przewozu drogowego
b) działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy.
Tu należy zwrócić uwagę, że niezarobkowy przewóz drogowy to inaczej przewóz na potrzeby własne i do takiego przewozu nie można w świetle wyżej cytowanych definicji zastosować zadaniowego czasu pracy.

WNIOSKI
Zadaniowego systemu pracy nie można zastosować do kierowców wykonujących przewozy na potrzeby własne,
Bardzo ważne jest aby wszystkie wyżej wskazane elementy wystąpiły łącznie, a uchybienie choćby jednemu z nich spowoduje, że nie będziemy mieli do czynienia w gruncie rzeczy z zadaniowym systemem pracy.
Zanim wprowadzimy zadaniowy system czasu pracy to znacznie wcześniej należy podjąć czynności przygotowawcze, analizy tras i zadań, opracowania zakresu zadań, dostosowanie dokumentacji pracowniczej. Przewoźnik może korzystać z przywilejów jakie daje mu ustawodawca w ramach zadaniowego systemu czasu pracy ale wyłącznie jeśli spełni warunki określone w niniejszej publikacji.

Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).